Zawód psycholog : regulacje prawne i etyka zawodowa
Niezależnie od charakteru i obszaru działalności wspólny dla psychologów jest szczególny charakter więzi z podmiotem oddziaływań i wynikające z niego zobowiązania etyczne.
Książka Doroty Bednarek porządkuje wiedzę dotyczącą:
• kontekstu prawnego wykonywania zawodu psychologa,
• obowiązujących zasad i standardów etycznych oraz sposobów ich realizacji.
Autorka poruszyła
zagadnienia etyczne specyficznie związane z najważniejszymi obszarami zastosowań psychologii: w diagnozie i interwencji psychologicznej. Szczegółowo omówiła etyczne kwestie i zasady dotyczące takich specyficznych sytuacji, jak:
• świadczenie usług na zlecenie strony trzeciej, na odległość, wobec nieletnich,
• problem przeciwdziałania dyskryminacji,
• prowadzenie badań naukowych i publikowanie ich wyników, oraz wielu innych.
Psychologowie praktycy oraz studenci psychologii znajdą w tej książce zarówno możliwość pogłębionego zrozumienia etycznego wymiaru pracy psychologa, jak i wyczerpujący zbiór zasad do zastosowania w codziennej pracy.
Opis pochodzi od wydawcy
Odpowiedzialność: | Dorota Bednarek. |
Hasła: | Psycholodzy Etyka zawodowa Prawo Polska |
Adres wydawniczy: | Warszawa : PWN, 2020. |
Wydanie: | Wydanie drugie. |
Opis fizyczny: | 453, [1] strony : ilustracje ; 21 cm. |
Uwagi: | Bibliografia, wykazy aktów prawnych przy wykazach. |
Forma gatunek: | Książki. Publikacje popularnonaukowe. |
Dziedzina: | Psychologia Prawo i wymiar sprawiedliwości |
Skocz do: | Dodaj recenzje, komentarz |
- Wstęp
- 1. Zawód psychologa w świetle prawa
- 1.1. Prawna definicja zawodu psychologa
- 1.2. Psycholog jako zawód zaufania publicznego
- 1.2.1. Prawne koncepcje zawodu zaufania publicznego i zawodu regulowanego
- 1.2.2. Zawody zaufania publicznego w świadomości współczesnych Polaków
- 1.3. Samorząd zawodowy i inne organizacje zawodowe
- 1.3.1. Regulacje prawne i organizacje zawodowe psychologów w innych krajach
- 1.3.2. Sytuacja prawna innych zawodów zaufania publicznego w Polsce
- 1.3.3. Samorząd zawodowy psychologów w Polsce
- 1.3.4. Zrzeszenia psychologów w Polsce
- 1.3.5. Międzynarodowe zrzeszenia psychologów
- 1.4. Prawo do wykonywania zawodu psychologa
- 1.4.1. Prawo do wykonywania zawodu psychologa w zapisie ustawy
- 1.4.2. Faktyczne prawo do wykonywania zawodu psychologa
- 1.4.3. Konsekwencje niejasności prawnychw regulacji zawodu psychologa i losy ustawy
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 2. Odpowiedzialność w zawodzie psychologa
- 2.1. Rodzaje odpowiedzialności psychologów w praktyce zawodowej
- 2.1.1. Odpowiedzialność karna
- 2.1.2. Odpowiedzialność cywilna
- 2.1.3. Odpowiedzialność dyscyplinarna
- 2.2. Prawa klienta/pacjenta w kontekście odpowiedzialności zawodowej psychologa
- Akty prawne
- 3. Źródła zasad etycznych w zawodzie psychologa
- 3.1. Etyka filozoficzna a etyka stosowana
- 3.2. Kodeksy etyki różnych zawodów
- 3.3. Etyka zawodowa w zawodzie psychologa
- 3.3.1. Kodeksy etyczne Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
- 3.3.2. Zasady etyki zawodu psychologa wg Kodeksu Etyki Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego
- 3.3.3. Kodeksy etyczne innych stowarzyszeń psychologicznych
- 3.4. Zasady etyczne a regulacje prawne
- 3.4.1. Konflikt zasad etycznych i przepisów prawa
- 3.4.2. Konflikt zasad etycznych i wymogów organizacji
- 3.4.3. Absolutny zakaz łamania praw człowieka
- 3.5. Kontrowersje wokół kodeksów etyki
- 3.6. Jak rozstrzygać wątpliwości etyczne?
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- 4. Podstawowe zasady etyczne w pracy psychologa
- 4.1. Zasada A: Działanie dla dobra i nieszkodzenie
- 4.2. Zasada B: Wierność i odpowiedzialność
- 4.3. Zasada C: Uczciwość i prawość
- 4.4. Zasada D: Sprawiedliwość
- 4.5. Zasada E: Szacunek dla ludzkich praw i ludzkiej godności
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 5. Tajemnica zawodowa
- 5.1. Pojęcie tajemnicy zawodowej
- 5.2. Tajemnica w zawodzie psychologa – podstawy prawne
- 5.3. Jak długo obowiązuje tajemnica zawodowa?
- 5.4. Ograniczenia tajemnicy zawodowej w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia
- 5.5. Tajemnica zawodowa psychologa a sąd, prokuratura i policja
- 5.5.1. Bezwzględny zakaz dowodowy
- 5.5.2. Społeczny obowiązek denuncjacji
- 5.5.3. Prawny obowiązek denuncjacji
- 5.5.4. Psycholog jako świadek w procesie karnym
- 5.5.5. Psycholog jako świadek w postępowaniu cywilnym
- 5.5.6. Tajemnica w pracy biegłego sądowego
- 5.6. Zagrożenie poufności w kontekście terapii grupowej lub terapii par
- 5.7. Ograniczenia poufności w usługach na zlecenie strony trzeciej
- 5.8. Ujawnienie informacji w celach dydaktycznych
- 5.9. Ujawnienie informacji w celu uzyskania konsultacji
- 5.10. Ujawnienie informacji poufnej na życzenie klienta
- 5.11. Ujawnienie informacji poufnych w związku z obroną psychologa
- 5.12. Zabezpieczenie poufności przy współpracy z innymi specjalistami
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 6. Dokumentacja psychologiczna
- 6.1. Standardy APA w zakresie dokumentacji
- 6.1.1. Cel tworzenia dokumentacji
- 6.1.2. Co podlega udokumentowaniu
- 6.1.3. Sposób organizacji dokumentacji
- 6.1.4. Etyczne standardy tworzenia i zabezpieczania dokumentacji psychologicznej
- 6.2. Regulacje prawne związane z przetwarzaniem danych osobowych (RODO)
- 6.2.1. Dane osobowe w praktyce psychologicznej
- 6.2.2. Podstawa prawna przetwarzania danych osobowych
- 6.2.3. Prawa osoby, której dotyczą dane osobowe
- 6.2.4. Zasady ochrony prywatności i danych osobowych
- 6.3. Prawne regulacje dotyczące dokumentacji w niektórych obszarach praktyki
- 6.3.1. Dokumentacja psychologiczna – ogólna
- 6.3.2. Dokumentacja medyczna i dokumentacja psychologiczna w kontekście świadczeń leczniczych
- 6.4. Prywatność a dokumentacja zewnętrzna („jawna”)
- 6.5. Okres przechowywania dokumentacji psychologicznej
- 6.6. Etyczne i prawne zasady udostępniania dokumentacji innym podmiotom
- 6.6.1. Opracowania statystyczne na podstawie dokumentacji psychologicznej
- 6.6.2. Dostęp do dokumentacji innych specjalistów pracujących z klientem
- 6.6.3. Opracowania do celów naukowych
- 6.7. Ograniczenie uprawnień organów ścigania w dostępie do dokumentacji psychologicznej
- 6.7.1. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie karnym
- 6.7.2. Dokumentacja psychologiczna jako dowód w procesie cywilnym
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 7. Świadoma zgoda na usługę psychologiczną
- 7.1. Prawo klienta do dobrowolnego i świadomego korzystania z usług psychologicznych
- 7.1.1. Zgoda na przetwarzanie danych osobowych
- 7.1.2. Zgoda na usługę psychologiczną osób z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych
- 7.1.3. Usługa psychologiczna bez zgody
- 7.2. Informacje niezbędne do podjęcia świadomej zgody
- 7.2.1. Rzetelna informacja o kwalifikacjach psychologa
- 7.2.2. Rzetelna informacja o metodzie pracy i jej alternatywach
- 7.2.3. Rzetelna informacja o poufności i jej ograniczeniach
- 7.2.4. Uzgodnienie celu, zakresu i sposobu realizacji usługi
- 7.2.5. Rzetelna informacja o prawach klienta
- 7.3. Uzgodnienie praktycznych aspektów usługi
- 7.3.1. Konflikt interesów i różnorodność ról7.3.2. Odpłatność
- 7.3.3. Wymiar czasowy
- Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych z poinformowaną zgodą
- Załącznik 2. Lista kontrolna związana z podjęciem się usługi psychologicznej
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 8. Standardy etyczne w diagnozie psychologicznej
- 8.1. Opinia psychologiczna na podstawie badania diagnostycznego
- 8.2. Zasady ogólne etycznego postępowania diagnostycznego
- 8.3. Podmiotowe traktowanie klienta
- 8.3.1. Minimalizacja wtargnięcia (standard 4.04 – Minimalizacja wtargnięcia; APA, 2017)
- 8.3.2. Diagnoza a badania naukowe
- 8.4. Zapewnienie optymalnego funkcjonowania klienta
- 8.5. Standardy diagnozy
- 8.6. Dobór narzędzi diagnostycznych
- 8.6.1. Odpowiedzialne rozróżnienie między diagnozą psychologiczną a badaniem testowym
- 8.6.2. Kontrowersje wokół technik projekcyjnych
- 8.6.3. Prawo do stosowania narzędzia diagnostycznego
- 8.6.4. Kwalifikacje użytkownika narzędzi diagnostycznych
- 8.7. Przedstawienie wniosków diagnostycznych
- 8.7.1. Pisemna opinia, orzeczenie, raport8.7.2. Ustna informacja zwrotna
- 8.8. Diagnoza grup szczególnych (niepełnosprawność, obca kultura/ obcy język)
- 8.8.1. Bariera językowa
- 8.8.2. Bariera kulturowa
- 8.8.3. Modyfikacja procedury i niedostosowanie prób normalizacyjnych
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 9. Standardy etyczne w pomocy psychologicznej
- 9.1. Kwalifikacje do udzielania pomocy psychologicznej
- 9.1.1. Interwencja oparta na dowodach
- 9.1.2. Kontekst prawny
- 9.2. Pomoc psychologiczna a autonomia i integralność klienta
- 9.3. Zawarcie kontraktu na pomoc psychologiczną
- 9.4. Terapia dla rodzin lub grup
- 9.5. Terapia dla osób znajdujących się już pod opieką psychologa
- 9.6. Niedostępność terapii
- 9.7. Zakończenie terapii
- 9.8. Monitorowanie skuteczności interwencji. Superwizja
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- 10. Usługi psychologiczne na zlecenie strony trzeciej – problem dobrowolności, podmiotowości i poufności
- 10.1. Diagnoza psychologiczna w procesie ubiegania się o pracę
- 10.2. Prawnie wymagana ocena psychologiczna w celu określenia zdolności do wykonywania zawodu lub funkcji
- 10.3. Pobór do wojska
- 10.4. Usługa psychologiczna na zlecenie pracodawcy
- 10.5. Przymusowe badanie psychologiczne na zlecenie wymiaru sprawiedliwości
- 10.6. Dokumentacja psychologiczna w systemie oświaty
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 11. Przeciwdziałanie dyskryminacji w praktyce psychologicznej
- 11.1. Dyskryminacja – kontekst prawny
- 11.2. Przejawy dyskryminacji w praktyce psychologicznej
- 11.2.1. Odmowa świadczenia
- 11.2.2. Niezróżnicowane postrzeganie osób należących do mniejszości
- 11.2.3. Niedostosowanie świadczenia do specyficznych potrzeb osób należących do mniejszości
- 11.2.4. Nieuwzględnianie zagrożenia stereotypem
- 11.2.5. Przeżywanie negatywnych uczuć
- 11.3. Dyskryminacja wynikająca z ograniczeń kompetencji psychologów
- 11.3.1. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z zaburzeniami somatycznymi
- 11.3.2. Ograniczenia kompetencji w usługach dla klientów z grup mniejszościowych
- 11.4. Dyskryminacja wynikająca z uprzedzeń żywionych przez psychologa
- 11.4.1. Obowiązek eliminowania uprzedzeń
- 11.4.2. Zalecenia dla psychologów świadczących usługi populacjom zróżnicowanym etnicznie, językowo, kulturowo i seksualnie
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 12. Usługi psychologiczne na odległość
- 12.1. Czy możliwa jest etyczna usługa psychologiczna na odległość?
- 12.2. Opracowania dotyczące zasad etycznych w usługach na odległość
- 12.3. Zalety kontaktu psychologicznego na odległość
- 12.4. Zagrożenia dla praw klienta w usługach na odległość
- 12.4.1. Poufność w usługach na odległość
- 12.4.2. Sytuacja kryzysowa w usługach na odległość
- 12.4.3. Świadoma zgoda w usługach na odległość
- 12.4.4. Wyznaczenie granic
- 12.5. Specyfika telepsychoterapii
- 12.6. Diagnoza psychologiczna przez internet
- 12.6.1. Zalety i ograniczenia
- 12.6.2. Testy do samodzielnego rozwiązania w celu rozwoju osobistego i pogłębienia samoświadomości vs. diagnoza psychologiczna
- 12.7. Bezpieczeństwo narzędzi diagnostycznych w internecie
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- 13. Usługi psychologiczne na rzecz dzieci
- 13.1. Zgoda na usługę psychologiczną wobec dzieci
- 13.1.1. Władza rodzicielska – aspekt prawny
- 13.1.2. Wyrażenie zgody na usługę psychologiczną wobec dziecka – kwestie prawne
- 13.1.3. Zgoda na usługę psychologiczną na terenie instytucji, pod której opieką znajduje się dziecko
- 13.1.4. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody – regulacje w kodeksie cywilnym
- 13.1.5. Kontrowersje wokół minimalnego wieku dla wyrażenia świadomej zgody – jak kwestia zgody dziecka jest regulowana w zawodzie lekarza
- 13.1.6. Wyrażenie przyzwolenia na usługę psychologiczną przez dziecko
- 13.2. Odpowiedzialność za samopoczucie dziecka w trakcie kontaktu
- 13.2.1. Obecność osoby bliskiej
- 13.3. Poszanowanie podmiotowości dziecka
- 13.3.1. Poszanowanie podmiotowości dziecka a wywiad z rodzicami
- 13.3.2. Poszanowanie podmiotowości dziecka a udzielanie informacji zwrotnych
- 13.3.3. Zdefiniowanie obszaru świadczenia i minimalizacja wtargnięcia
- 13.4. Dylemat klient-dziecko czy klient-rodzic
- 13.5. Zasada poufności i jej ograniczenia w usługach wobec dzieci
- 13.6. Dziecko w badaniach naukowych
- 13.6.1. Dobrowolność udziału dzieci w psychologicznych badaniach naukowych
- 13.6.2. Czy badania naukowe z udziałem dzieci są konieczne?
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 14. Zasady etyki w naukowych badaniach psychologicznych
- 14.1. Prawne aspekty przestrzegania zasad etyki w psychologicznych badaniach naukowych
- 14.1.1. Regulacja badań biomedycznych
- 14.1.2. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem ludzi w innych krajach
- 14.1.3. Regulacje w badaniach naukowych z udziałem zwierząt
- 14.1.4. Polskie regulacje w psychologicznych badaniach naukowych z udziałem ludzi
- 14.2. Świadoma zgoda na udział w badaniu
- 14.2.1. Regulacje prawne dotyczące przetwarzania wrażliwych danych osobowych
- 14.2.2. Świadoma zgoda na rejestrację głosu i wizerunku
- 14.2.3. Zgoda na ujawnienie dodatkowych informacji
- 14.2.4. Zgoda na udział w badaniach osób bez zdolności lub z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych
- 14.2.5. Odstąpienie od świadomej zgody w badaniach naukowych
- 14.2.6. Informacja o przetwarzaniu danych osobowych (RODO)
- 14.3. Poufność informacji w badaniach naukowych
- 14.3.1. Przechowywanie danych
- 14.3.2. Ujawnienie osobie badanej wrażliwych danych z badania naukowego
- 14.3.3. RODO a badania naukowe
- 14.4. Zgoda instytucji
- 14.5. Udział w badaniu osób podległych (klient/pacjent, student)
- 14.6. Problemy związane z wykluczaniem osób z badań
- 14.7. Wynagrodzenie za udział w badaniach
- 14.8. Procedury maskujące
- 14.8.1. Procedura odkłamania
- 14.8.2. Odstąpienie od procedury odkłamania
- 14.9. Minimalizowanie szkód
- 14.10. Badanie naukowe weryfikujące skuteczność terapii
- 14.11. Badania naukowe przez internet
- 14.11.1. Poufność w badaniach internetowych
- 14.11.2. Problem świadomej zgody w badaniach internetowych
- 14.11.3. Maskowanie, odkłamanie i dyskomfort w badaniach internetowych
- Załącznik 1. Lista kontrolna zagadnień etycznych w badaniu naukowym
- Załącznik 2. Lista kontrolna zagadnień etycznych związanych ze świadomą zgodą na badanie
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 15. Zasady etycznego postępowania podczas rozpowszechniania wyników badań, wiedzy psychologicznej i popularyzacji
- 15.1. Rozpowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy naukowej
- 15.1.1. Plagiatorstwo
- 15.1.2. Zasady powoływania się na literaturę cytowaną
- 15.1.3. Zasady cytowania i parafrazowania
- 15.1.4. Zgoda na reprodukcję
- 15.2. Autorstwo publikacji
- 15.3. Powtórna publikacja danych
- 15.4. Udostępnianie danych do weryfikacji
- 15.5. Recenzja naukowa
- 15.6. Unikanie konfliktu interesów
- Literatura zalecana
- Bibliografia
- Akty prawne
- 16. Tożsamość zawodowa psychologa i prawa psychologa
- 16.1. Prawa psychologa
- 16.1.1. Prawo do niezależności zawodowej
- 16.1.2. Prawo do zrzeszania się
- 16.1.3. Prawo do ustawicznego kształcenia
- 16.1.4. Prawo do błędu
- 16.1.5. Prawo do obrony
- 16.1.6. Prawo do uzyskania wsparcia
- 16.1.7. Prawo do korzystania z wyników pracy innych specjalistów
- 16.1.8. Prawo do odmowy składania zeznań
- 16.1.9. Prawo do odmowy wobec pracodawcy lub współpracownika
- 16.1.10. Prawo do odmowy informacji wobec klienta
- 16.1.11. Prawo do odmowy świadczenia w szczególnych sytuacjach
- 16.1.12. Prawo do przerwania usługi w szczególnych sytuacjach
- 16.1.13. Prawo do autorskich metod pracy
- 16.1.14. Prawo do ochrony osobistych granic
- Bibliografia
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)