Prawem i lewem : obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku
Zbiór barwnych opowieści z życia szlachty osiadłej w XVII stuleciu na tzw. Rusi Czerwonej. Z braku silnej władzy wykonawczej musiano tam na własną rękę i przy użyciu wszelkich sposobów dochodzić sprawiedliwości i bronić się przed przemocą. Choć książka traktuje o świecie sprzed przeszło trzystu lat, to współczesny czytelnik znajdzie w nim sporo dobrze sobie znanych zjawisk, jak choćby brak poczucia bezpieczeństwa osobistego czy niewielka skuteczność wyroków sądowych.
Odpowiedzialność: | Władysław Łoziński ; w oprac. Janusza Tazbira. |
Hasła: | Obyczaje - Polska - 17 w. Przestępczość - Polska - 17 w. Szlachta - życie codzienne - Polska - 17 w. Ruś Czerwona - życie codzienne - 17 w. |
Adres wydawniczy: | Warszawa : Iskry, cop. 2005. |
Opis fizyczny: | 763, [5] s. : il. (w tym kolor.) ; 25 cm. |
Uwagi: | Indeksy. |
Skocz do: | Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki |
Dodaj recenzje, komentarz |
- KSIĘGA I. CZASY I LUDZIE
- ROZDZIAŁ PIERWSZY. NIEDOSTATKI PRAWA
- Wstęp
- I. Laudatores temporis acti. Klątwa bezkarności. Brak władzy wykonawczej. In recenti. Prawne wybiegi. Salvus conductus. Starościńskie egzekucje. Mota nibilitas. Kary kompromisowe. Wieża. Banicja i infamia. Labirynt procesowy. Introimisje. Woźny
- II. Odpowiedzi. Vadia regalia. Rzadkość pojedynków. Zajazdy. Sprawa Derśniaka i konfederacja szlachty przemyskiej. Gubienie zwłok. Porywanie ludzi. Niemirycz i Uberowicz. Łaziński i Montelupi. Dalsze przykłady. Krwawe odwety. Konkluzja
- ROZDZIAŁ DRUGI. SPRAWY DOMOWE
- I. Wolność czy niewola? Zameczki. Służba i czeladź zbrojna. Milicje domowe. Cudzoziemskie żotdactwo. Hajduki i sabaty. Mieszkania. Zbytek. Zamki i dwory
- II. Fortuny. Gospodarstwo. Wywóz ziemiopłodów. Niszczenie lasów. Popioły. Z roli i soli. Żegluga. Dzierżawy. Z inwentarzy i testamentów. Obyczaj rycerski
- ROZDZIAŁ TRZECI. PLAGI ŻYWOTA
- I. Tatarzy jako plaga chroniczna. Fatalistyczna rezygnacja. Rozprzężenie moralne. Wykup z jasyru. Aleksander Balaban i Jan Żółkiewski. Opowieść wypraw okupowych. Samozwańcy
- II. Żołnierz swawolny. Związki wojskowe. Bezkarność buntowników. Wypłaty zaległego żołdu. Listy przypowiednie. Wybrańcy. Ciurowie. Werbunki zagraniczne. Ucisk wojskowy. Stacje. Lisowczycy
- III. Rozbójnictwo. Toporowski i Kostka. Opryszki ziemi halickiej. Środki zaradcze. Hersztowie szlacheccy. Beskidnicy. Bracia Bialoskórscy i bracia Policcy. Udział drobnej szlachty w rozbojach. Watahowie wołoscy
- IV. Zły sąsiad. Zatargi o miedzę. Jaroccy i Dybowscy, Ligęza i Humnicki. Zdradzieckie domy. Rosińscy. Obrazki z natury. Krwawe biesiady. Deprekacje
- ROZDZIAŁ CZWARTY. AMOR I DEMON
- I. Zajścia rodzinne. Tragedie domowe. Mężobójezynie. Beata Zawiszanka. Brat i siostra. Dramatyczna zagadka. Zofia Herburtowa i Ewa Podolecka. Piękna Helena. Mściwa świekra. Dwaj kochankowie. Piąty akt dramatu. Pani Klofasowa. Dramat w rodzinie Makowieckich. Ossolińska
- II. Porywanie panien. Przyczyna raptów. Panna Halszka. Zosia Szpandowska. Kalinowski i Krystyna Strusiówna. Panna wojewodzianka Mniszchówna. Chorążanka wyszogrodzka. Dramat grabownicki. Mieszczaneczka. Niedyskrecja rodzinna. Mezaliansy
- ROZDZIAŁ PIĄTY. RZESZA SZLACHECKA
- I. Drobna szlachta. Jej mnogość i stanowisko społeczne. Jej występowanie jako stan i jako ród. Jej stanowisko w walkach o unię. Wojny władyków
- II. Drobna szlachta jako ród. Nagana szlachectwa i wywody rodowe. Kaduki. Krwawe odwety. Schłopienie. Ambicja stanu. Okazowanie. Rozrodzenie gniazd. Milites caligati. Pospolite ruszenie
- ROZDZIAŁ SZÓSTY. CHŁOPI
- I. Infernus rusticorum. Opieka królewska nad ludem. Akcja chłopów przeciw starostom i dzierżawcom. Glejty królewskie i ich lekceważenie. Inwentarze robót i danin. Nadziejów i Raków. Jerzy i Stanisław Krasiccy. Gminy leżajskie. Komisje królewskie. Ekonomia Samborska. Zamożność ludu. Osadcowie
- II. Chłopi w dobrach szlacheckich. Przykład sądu na chłopa. Wypadki otwartego oporu. Opiekunowie ludu. Wybuch w r. 1648. Ihnat. Wysoczan, dws pńmarius. Udział miast, księży i szlachty w buncie pokuckim. Katusz jako stolica ruchu. Stłumienie buntu i odwet 321
- KSIĘGA II. WOJNY PRYWATNE
- ROZDZIAŁ PIERWSZY. ZIEMIA LWOWSKA
- I. Uwaga wstępna. Szlacheckie rody. Sita przykładu. Dobre duchy. Hetman Żółkiewski. Arcybiskup Zamoyski. Mediatorowie. Jan Swoszowski. Ubytek moralny. Znaczenie Lwowa. Arcybiskup Grochowski
- II. Łahodowscy. Tragedia rodzinna. Kainy. Lisowczyk-literat. Anna Łahodowska. Jej trzej mężowie. Jej wojny i przygody
- III. Sienieńscy. Aleksander Sienieński. Adam Kalinowski. Dwaj zięciowie. Wojna o sukcesję. Skarby strusowskie i sidorowskie. Bukaczowce. Trudna bratowa. Morderstwo rytualne
- ROZDZIAŁ DRUGI. ZIEMIA HALICKA
- I Wojewodzina Golska. Jej trzej mężowie. Skarb Mohilanki. Logofetowa. Golkonda podhajecka. Wojna z Radziwiłłem. Wojna o skarby. Potoccy. Skarb po Urszuli Sieniawskie
- II. Wołoszki. Mohiłowie. Jeremi Mohiia i jego zięciowie. Eks-dygnitarze wołoscy. Uście i „uścieński żołnierz". Wojny o sukcesje. Miron Bernawski. Nikoryczyna. Metropolita Piotr Mohiła
- III. Balabanowie: Izajasz, Aleksander, Jerzy. Archimandria uniowska. Dwaj archimandryci. Monachomachia. Wojna o Perehińsko. Bałaban i Jabłonowski. Sprawa Poniatowskiego
- IV. Rody halickiej ziemi. Buczaccy. Ostatnia Jazłowiecka. Jej spadkobiercy. Podział dóbr jazlowieckich. Bełzeccy: Aleksander, Ewaryst, Teodor i Bonawentura. Walka braterska. Delatyn, Łanczyn, Turka
- ROZDZIAŁ TRZECI. ZIEMIA PRZEMYSKA I SANOCKA
- I. Przewodnie stanowisko ziemi przemyskiej, wietność i buta rodów szlacheckich. Jan Tomasz Drohojowski i jego wojna z Stanisławem Stadnickim. Pan chorąży sanocki. Katastrofa
- II. Jan Szczęsny Herburt. Trudność jego charakterystyki. Jego talent pisarski. Kontrast ambicji a kariery. Wojna z sąsiadami. Wojna z Stadnickim. Wzajemne paszkwile. Rokosz Zebrzydowskiego. Więzienne wizje. Upokorzenie. Ostatnie gorycze żywota. Upadek domu
- III. Ligęzowie. Pan kasztelan Czechowski i pan Andrzej z Piotraszówki. Wojna stryja z synowcem. Bitwa w Przeworsku. Mariaż magnacki. Scheda kasztelańska. Zakopane skarby. Kasztelan Ligęza jako filantrop. Stanisław Ligęza i Jan Krasicki
- IV. Krasiccy. Jan, dworzanin królewski. Wojna rodzinna. Wojewoda Marcin, starosta przemyski. II magnifieo. Krasiczyn. Barbara Krasicka i jej krewna. Jerzy, starosta doliński. Jego awantury i przygo¬dy. Kuratoria. Książę Adam Aleksander Sanguszko. Jacek Dydyński. Staroście dolińscy
- V. Bolestraszyccy. Fredrowie. Syn i matka. Tajemniczy epizod. Wojna Fredry z Przerembskim. Korniaktowie. Wojna Konstantego Korniakta z Stadnickimi. Franciszek Karol Korniakt. Jego rycerskie zasługi. Mniszchowie. Drugethowie. Sprawa o Laszki
- ROZDZFAŁ CZWARTY. DIABEŁ ŁAŃCUCKI
- Wstęp
- I. Dubiecko. Rodzice i rodzeństwo. Młodość. Czasy rycerskie. Wyprawa do Węgier. Pod sztandarami Maksymiliana. Smutne trofea. Śluby małżeńskie
- II. W Łańcucie. Wojna z sąsiadami. Popularność u szlachty. Chciwość fortuny. Zatarg z Ligęzą. Jarmark rzeszowski. Sprawa Korniaktów, wyprawa na Sośnicę. Pojmanie Korniakta. Komedia w grodzie sanockim. Zajechanie Wojutycz
- III. Rokosz Zebrzydowskiego. Akcja polityczna. Obelgi na króla. Rodomontady i odwrót. Zatarg z Jazlowieckim. Skandaliczna korespondencja
- IV. Stadnicki i Opaliński. Powody nienawiści. Pierwsze starcia. Próby zażegnania burzy. Otwarta wojna i pierwsze jej koleje. Słupy paszkwilowe. Odpowiedź. Klęska. Spalenie Łańcuta. Piekielne sceny. Fantastyczne skarby
- V. Po klęsce. Gotowanie odwetu. Wzajemne oskarżenia. Okrucieństwa. Mściwość. Wojna ze Napady łupieżcze. Terroryzm. Sędziszów. Tyczyn. Łąka. Pośrednictwo królewskie. Ptonn< Wyzwanie. Na trybunale lubelskim. Sromotna porażka
- VI. Zagadkowa taktyka. Knowania tajemne. Gabriel Batory. Wilk w owczej skórze Obłudne supliki i lamenty. Odpowiedź króla. Interwencja senatu. Ostatnie próby rozejmi Zdobycie Wojulycz. Pojmanie Stadnickiej
- VII. Akt piąty. Lew osaczony. Ostatnie akty zemsty. Tarnawa. Katastrofa. Wędrówka po ; Rekognicja Opalińskiego. Krwawy szlak band Gaborowyeh. Epitafium. Antyteza (
- ROZDZIAŁ PIĄTY. DIABLĘTA
- I. Wdowa po Diable. Zajazd Sienieńskiego. Zbrojna reokupacja Łańcuta. Pan kasztelan Walka o synów. Powtórne wyjście za mąż. Wojna z synami. Porwanie Felicjany
- II. Losy Felicjany. Tyrania braterska. Cieciszowski. Ucieczka i ślub. Napad na Zader Ucieczka od męża. Sceny lwowskie. Rozwód. Epilog lubelsk
- III. Synowie Łańcuckiego Diabla. Wojna braterska. Zygmunt Stadnicki i jego lot Sprawa Cieszanowskich. Piękna Izabela. Gwałty i rozboje. Bracia Dębiccy. Wyprawa ni Książę lignicki. Śmierć na Śląsku
- IV. Władysław Stadnicki i jego losy. Zatarg z Ligęzą i wojna z Korniaktem. Wyprawy rozbójnicze na Śląsk. Krwawy terroryzm. Próby rehabilitacji. Na sejmiku. Egzekucja starościńska. Katastrofa
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)