Edukacja żywieniowa
Oddajemy do rąk Czytelników pierwszy w Polsce podręcznik edukacji żywieniowej. Książka Isobel Contento to kompendium wiedzy o tym, jak projektować, realizować i oceniać skuteczność programów i interwencji edukacyjnych związanych z zachowaniami żywieniowymi.
W podręczniku omówiono:
• najważniejsze teorie wykorzystywane w edukacji żywieniowej wraz z przykładami zastosowania wiedzy w praktyce;
/> • procedurę ułatwiającą studentom i praktykom projektowanie skutecznej edukacji żywieniowej, przełożenie teorii na strategie, cele edukacyjne i praktykę oraz opracowanie planu edukacyjnego;
• zagadnienia dotyczące realizacji edukacji żywieniowej w różnych grupach: wśród dzieci, młodzieży i dorosłych, osób o niskim poziomie alfabetyzmu i osób z różnych grup kulturowych.
"Edukacja żywieniowa" to książka przeznaczona dla studentów różnych poziomów studiów przed- i podyplomowych w zakresie żywienia. Może być przydatna także dla pracujących edukatorów żywieniowych i menedżerów jako źródło wszechstronnych informacji do planowania i realizacji skutecznych programów edukacji żywieniowej skierowanych do różnych grup odbiorców.
Odpowiedzialność: | Isobel R. Contento ; przełożyli Olga Siara, Małgorzata Guzowska, Wojciech Szczepański ; redakcja naukowa polskiego wydania Barbara Woynarowska, Nina Ogińska-Bulik, Magdalena Woynarowska-Sołdan. |
Hasła: | Edukacja żywieniowa Odżywianie Promocja zdrowia Podręcznik |
Adres wydawniczy: | Warszawa : PWN, 2018. |
Wydanie: | Wydanie I. |
Opis fizyczny: | XXIV, [2], 691, [1] strona : ilustracje, fotografie, wykresy ; 29 cm. |
Uwagi: | Bibliografia przy rozdziałach. Indeks. |
Forma gatunek: | Książki. Publikacje dydaktyczne. Publikacje fachowe. |
Dziedzina: | Medycyna i zdrowie |
Powstanie dzieła: | 2016 r. |
Przeznaczenie: | Dla studentów przed- i podyplomowych w zakresie żywienia, a także dla edukatorów żywieniowych. |
Odbiorcy: | Dietetycy i żywieniowcy. Specjaliści zdrowia publicznego. Szkoły wyższe. |
Skocz do: | Dodaj recenzje, komentarz |
- Przedmowa do wydania polskiego XXI
- Przedmowa XXIII
- Podziękowania XXVI
- Część I. Połączenie badań, teorii i praktyki: podstawy 1
- 1. Edukacja żywieniowa: ważna, ciekawa i niezbędna w dzisiejszym skomplikowanym świecie 3
- Przegląd zagadnień 3
- Plan rozdziału 3
- Cele uczenia się 3
- Wprowadzenie 4
- Dlaczego edukacja żywieniowa jest potrzebna? 4
- Nadrzędnym celem jest poprawa zdrowia i samopoczucia 4
- Nasze wzory żywienia i aktywności fizycznej nie są optymalne 6
- Nasze wybory żywności nie zawsze są dobre dla naszej planety 7
- Złożoność wyborów dotyczących żywności 7
- Skomplikowane środowisko informacyjne 7
- Zagubienie i niepokój konsumentów 8
- Wyzwania związane z edukowaniem ludzi, jak prawidłowo się żywić 9
- Wpływy biologiczne: czy nasze ciało ma wrodzoną mądrość? 9
- Preferencje kulturowe i społeczne 10
- Czynniki rodzinne i psychologiczne 11
- Poczucie upodmiotowienia: jednostka i społeczność 11
- Zasoby materialne i kontekst środowiskowy 12
- Marketing, struktury społeczne i polityka 12
- Podejścia do celów edukacji żywieniowej 13
- Komunikaty przekazywane wyłącznie w celach informacyjnych 13
- Komunikaty przekazywane w celu motywowania odbiorców i ułatwiania im zachowań korzystnych dla zdrowia i samopoczucia 14
- Komunikaty mające wywrzeć wpływ na twórców polityki 14
- Współczesna defi nicja edukacji żywieniowej 14
- Czy termin „edukacja żywieniowa” jest właściwy? 17
- Podsumowanie współczesnej definicji edukacji żywieniowej 18
- Wizja stowarzyszeń zawodowych 19
- Skuteczność edukacji żywieniowej 19
- Czym się zajmują edukatorzy żywieniowi? Siedliska, odbiorcy i zakres edukacji żywieniowej 20
- Siedliska: gdzie edukacja żywieniowa jest prowadzona? 20
- Odbiorcy edukacji żywieniowej 23
- Zakres edukacji żywieniowej 24
- Edukacja żywieniowa, zdrowie publiczne i promocja zdrowia: role i kontekst edukacji żywieniowej 25
- Cel książki i przegląd zagadnień 26
- Uczenie się nowego słownictwa 27
- Przegląd zagadnień uwzględnionych w książce 27
- Pytania i zadania 29
- Bibliografia 29
- 2. Determinanty wyborów pokarmowych i zmian sposobu żywienia: implikacje dla edukacji żywieniowej 33
- Przegląd zagadnień 33
- Plan rozdziału 33
- Cele uczenia się 33
- Przegląd determinant wyborów i zachowań żywieniowych 34
- Determinanty związane z żywnością: biologia i doświadczenia 34
- Predyspozycje behawioralne zdeterminowane biologiczne 35
- Doświadczenia związane z żywnością 36
- Uczenie się z kontekstu społeczno-emocjonalnego: warunkowanie społeczne 39
- Podsumowanie naszych doświadczeń związanych z jedzeniem 41
- Determinanty osobiste 43
- Determinanty intrapersonalne 43
- Determinanty interpersonalne 45
- Determinanty społeczne i środowiskowe 45
- Środowisko fizyczne/infrastruktura 46
- Środowisko ekonomiczne 48
- Środowisko informacyjne 50
- Co to wszystko oznacza dla edukatorów żywieniowych? 51
- Wiedza na temat żywienia nie wystarcza 52
- Edukacja żywieniowa a determinanty związane z żywnością 53
- Edukacja żywieniowa a determinanty osobiste 54
- Edukacja żywieniowa a determinanty środowiskowe 54
- Implikacje dla kompetencji potrzebnych edukatorom żywieniowym 57
- Kompetencje potrzebne edukatorom żywieniowym według Towarzystwa Edukacji Żywieniowej i Zachowania 57
- Kompetencje według akademii żywienia i dietetyki 58]
- Podsumowanie 58
- Biologia i osobiste doświadczenia związane z żywnością 58
- Determinanty osobiste 58
- Determinanty społeczne/środowiskowe 59
- Wiedza i umiejętności to za mało 59
- Wnioski dotyczące umiejętności edukatorów żywieniowych 59
- Pytania i zadania 59
- Bibliografia 60
- 3. Przegląd zagadnień dotyczących edukacji żywieniowej: pomoc w zdobyciu motywacji, umiejętności i wsparcia dla zmian zachowania 65
- Przegląd zagadnień 65
- Plan rozdziału 65
- Cele uczenia się 65
- Wprowadzenie: elementy przyczyniające się do sukcesu edukacji żywieniowej 66
- Elementy przyczyniające się do sukcesu edukacji żywieniowej 66
- Pierwszy element sukcesu: koncentracja na zmianie zachowania i działaniach 67
- Koncentracja na konkretnych zachowaniach lub działaniach jest kluczowa dla odniesienia sukcesu 68
- Drugi element sukcesu: uwzględnienie wpływów albo determinant zmiany zachowania i działania 69
- „Wiedza” jest problematycznym terminem w edukacji żywieniowej 70
- Rola wiedzy jako determinanty działań lub zmiany zachowania 71
- Czynniki psychospołeczne jako determinanty działania i zmiany zachowania 73
- Nauki behawioralne pomagają nam zrozumieć Alicję i Raya 77
- Interakcje czynników kulturowych i społeczno-psychologicznych 79
- Wpływ kontekstu kulturowego 80
- Trzeci element sukcesu: wykorzystanie teorii jako przewodnika lub narzędzia w edukacji żywieniowej 82
- Podejścia społeczno-psychologiczne do działania i zmiany zachowań 82
- Podstawowa „teoria” 83
- Teoria jako ustrukturyzowane narzędzie 83
- Należy precyzyjnie określić, jaką teorią się posługujemy 85
- Komponenty teorii: wyjaśnienie terminów 86
- Związki między badaniami, teorią i praktyką 87
- Przydatność wielu teorii z obszaru nauk behawioralnych 87
- Wspólne elementy teorii z obszaru psychologii społecznej 88
- Zarys teorii społeczno-psychologicznej 90
- Czwarty element sukcesu: połączenie złożonych czynników zmiany zachowania z wystarczającym czasem trwania i intensywnością – podejście społeczno-ekologiczne 92
- Zmiana zachowań dzięki Gatekeeperom 93
- Piąty element sukcesu: projektuj edukację żywieniową przy użyciu strategii opartych na teorii i dowodach 95
- Wniosek: ramy koncepcyjne dla prowadzenia edukacji żywieniowej 96
- Zmiana zachowania wymaga czasu 97
- Wnioski 99
- Podsumowanie 102
- Pierwszy element sukcesu: koncentracja na zmianie zachowania lub działaniu 102
- Drugi element sukcesu: uwzględnienie determinant zmiany zachowania lub działania 102
- Trzeci element sukcesu: wykorzystanie teorii i dowodów 102
- Czwarty element sukcesu: uwzględnienie wielu poziomów oraz długotrwałe i intensywne interwencje 102
- Piąty element sukcesu: zaprojektowanie odpowiednich strategii i aktywności 103
- Pytania i zadania 103
- Bibliografia 103
- 4. Zwiększanie świadomości oraz wzmacnianie upodmiotowienia i motywacji do zmiany zachowania i podjęcia działania 107
- Przegląd zagadnień 107
- Plan rozdziału 107
- Cele uczenia się 107
- Edukacja żywieniowa a zwiększanie motywacji i poczucia upodmiotowienia: akcent na to, dlaczego warto podjąć działanie 108
- Znaczenie teorii motywacji dla skuteczności edukacji żywieniowej 109
- Model przekonań zdrowotnych 109
- Determinanty działania według modelu przekonań zdrowotnych 109
- Postrzegane ryzyko: przezwyciężanie nieuzasadnionego optymizmu 110
- Dowody z badań 111
- Istota modelu przekonań zdrowotnych 112
- Zastosowanie modelu przekonań zdrowotnych w edukacji żywieniowej dla zwiększenia motywacji i aktywizacji odbiorców 112
- Zwiększ świadomość ryzyka, problemu lub potrzeby 114
- Posługuj się skutecznie zagrożeniem lub ryzykiem w swoich przekazach 114
- Odnieś się do postrzeganych korzyści i barier 115
- Zwiększaj poczucie własnej skuteczności 115
- Zapewnij sygnały do działania 115
- Przykłady interwencji z zastosowaniem modelu przekonań zdrowotnych 115
- Przypadek Alicji: wykorzystanie modelu przekonań zdrowotnych jako narzędzia 119
- Teoria planowanego zachowania/uzasadnionego działania 120
- Zachowanie 121
- Intencja behawioralna 122
- Postawy 123
- Sprzeczne postawy: ambiwalencja 124
- Postrzegane normy (presja społeczna) 124
- Postrzegana kontrola behawioralna 125
- Związek między intencją behawioralną a zachowaniem 125
- Rozszerzenia teorii planowanego zachowania/uzasadnionego działania 126
- Rozszerzenia teorii planowanego zachowania: nacisk na dodatkowe przekonania 126
- Rozszerzenia teorii planowanego zachowania: nacisk na uczucia i emocje 127
- Od „chciałbym” do „będę”: znaczenie intencji implementacji (plany działania) 129
- Nawyk 129
- Jak zrozumieć Jasona i jego przyjaciół 129
- Dowody z badań i interwencji potwierdzające teorię planowanego zachowania 129
- Inne motywatory zmiany wyborów pokarmu i zachowań żywieniowych 132
- Osobiste znaczenia nadawane jedzeniu 132
- Istota teorii planowanego zachowania 133
- Zastosowanie teorii planowanego zachowania w edukacji żywieniowej dla zwiększenia motywacji i aktywizacji odbiorców 133
- Projektowanie komunikatów dotyczących przekonań i postaw wobec podjęcia działania 133
- Wzmacnianie pozytywnych postaw i uczuć 134
- Badanie norm i oczekiwań społecznych 135
- Identyfikacja norm osobistych i moralnych 135
- Zwiększanie poczucia własnej skuteczności i kontroli: pokonywanie barier i trudności 135
- Badanie przekonań dotyczących własnego Ja 135
- Rozpoznawanie własnych nawyków, schematów i tradycji kulturowych 136
- Podejmowanie decyzji i przezwyciężanie ambiwalencji 136
- Przypadek Marii: zastosowanie teorii planowanego zachowania w edukacji żywieniowej 136
- Teoria samostanowienia 139
- Komponenty teorii 139
- Badania i interwencje z zastosowaniem teorii samostanowienia 141
- GłÃ³wne tezy teorii samostanowienia 142
- Zastosowanie teorii samostanowienia w edukacji żywieniowej dla zwiększenia motywacji i aktywizacji odbiorców 142
- Podsumowanie 143
- Model przekonań zdrowotnych 143
- Teoria planowanego zachowania/uzasadnionego działania i jej rozszerzenia 143
- Teoria samostanowienia 144
- Wnioski 144
- Pytania i zadania 144
- Bibliografia 146
- 5. Ułatwianie uzyskania zdolności do zmiany zachowania i podjęcia działania 150
- Przegląd zagadnień 150
- Plan rozdziału 150
- Cele uczenia się 150
- Edukacja żywieniowa a ułatwianie zmiany zachowania: akcent na to, jak podjąć działanie 151
- Niwelowanie luki między intencją a działaniem: edukatorzy żywieniowi w roli coachów 151
- Rozumienie determinant działania i strategii zmiany zachowania 151
- Teoria społeczno-poznawcza 151
- Determinanty osobiste: akcent na sprawstwo i upodmiotowienie ludzi 154
- Determinanty związane z zachowaniem 157
- Czynniki środowiskowe 159
- Dowody z badań i interwencji 161
- Przykłady z nowych mediów 164
- Istota teorii społeczno-poznawczej 164
- Zastosowanie teorii społeczno-poznawczej w edukacji żywieniowej w celu ułatwienia zmiany zachowania 166
- Oczekiwania dotyczące efektów 166
- Potencjał behawioralny: zwiększanie wiedzy związanej z żywnością i żywieniem oraz umiejętności poznawczych 168
- Rozwijanie umiejętności behawioralnych w zakresie żywności i żywienia oraz zwiększanie poczucia własnej skuteczności 168
- Wykorzystanie nowych mediów w celu upodmiotowienia odbiorców 169
- Formułowanie celów działania 169
- Podtrzymywanie zmiany 170
- Wsparcie środowiskowe dla zmiany 170
- Przypadek Raya: zastosowanie teorii społeczno-poznawczej w edukacji żywieniowej 172
- Modele samoregulacji: akcent na planowanie i poczucie własnej skuteczności 175
- Powiązane konstrukty: samoregulacja, nasilona kontrola i funkcja wykonawcza 176
- Procesualny model zachowań zdrowotnych 176
- Teoria ugruntowana: osobiste polityki żywnościowe 179
- Model transteoretyczny i konstrukt etapów zmiany 180
- Konstrukt etapów zmiany 180
- Determinanty zmiany 182
- Procesy zmiany 183
- Procesy zmiany na różnych etapach 184
- Przykłady badań i interwencji 185
- Istota modelu transteoretycznego 186
- Zastosowanie modelu transteoretycznego w edukacji żywieniowej 188
- Podsumowanie 188
- Edukacja żywieniowa jako coaching 188
- Teoria społeczno-poznawcza 189
- Modele samoregulacji 189
- Model transteoretyczny 189
- Ogólny nacisk na ułatwianie zmiany zachowania i podjęcia działania 189
- Pytania i zadania 190
- Bibliografi 191
- 6. Promowanie wsparcia środowiskowego dla zmiany zachowania 195
- Przegląd zagadnień 195
- Plan rozdziału 195
- Cele uczenia się 195
- Wsparcie środowiskowe ułatwiające dokonywanie prozdrowotnych wyborów 196
- Definicje terminów 196
- Podejście społeczno-ekologiczne 198
- Zastosowanie modelu społeczno-ekologicznego do oceny i projektowania interwencji: międzynarodowy program Pro Children Project (projekt na rzecz dzieci) 199
- Projektowanie interwencji z zastosowaniem teorii z modelu społeczno-ekologicznego: program Just for You (właśnie dla ciebie) dla kobiet o niskich dochodach w pierwszym roku po urodzeniu dziecka 200
- Zmiana środowiska społecznego na poziomie interpersonalnym: rodzina, rówieśnicy i sieci społeczne 201
- Rodziny 202
- Podstawy teoretyczne edukacji żywieniowej w rodzinie: przykład Marii 205
- Sieci społeczne i wsparcie społeczne 205
- Przydatne strategie angażowania interpersonalnego środowiska społecznego 206
- Wsparcie społeczne na przykładzie Marii i Alicji 207
- Siedliska środowiskowe: strategie zmiany na poziomie organizacyjnym 208
- Strategie dla siedlisk szkolnych 208
- Strategie przydatne w miejscach pracy 210
- Siedliska środowiskowe: działania na rzecz zmiany na poziomie społeczności 215
- Budowanie partnerstwa i nawiązywanie współpracy 215
- Budowanie potencjału społeczności 217
- Interwencje na poziomie społeczności 219
- Zabudowa/infrastruktura środowiska: lokalne supermarkety i życzliwość dla pieszych 221
- Sektory wpływu: działania na rzecz zmiany polityki i systemów 221
- Związek między edukacją, zmianą środowiskową, polityką i systemami 221
- Interwencje w obszarze polityki: co się sprawdza? 222
- Działania na rzecz zmiany polityki i zmian systemowych na poziomie organizacyjnym 222
- Działania na rzecz zmiany polityki i zmian systemowych na poziomie społeczności i miasta 224
- Polityka publiczna 225
- Model logiczny w planowaniu edukacji żywieniowej 226
- Podsumowanie 227
- Strategie edukacji żywieniowej ukierunkowane na środowisko społeczne na poziomie interpersonalnym 230
- Strategie edukacji żywieniowej ukierunkowane na zmianę polityki i zmiany systemowe w siedliskach środowiskowych 230
- Wybór prozdrowotny powinien być łatwy 231
- Pytania i zadania 231
- Bibliografia 232
- Część II. Wykorzystanie badań i teorii w praktyce: procedura projektowania edukacji żywieniowej osadzonej w teorii – krok po kroku 237
- 7. Krok 1: Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania na podstawie oceny problemów i zachowań uczestników 239
- Przegląd zagadnień 239
- Plan rozdziału 239
- Cele uczenia się 240
- Znaczenie usystematyzowanego procesu w projektowaniu skutecznej edukacji żywieniowej 240
- Procedura DESIGN edukacji żywieniowej dla skutecznej edukacji żywieniowej 241
- Procedura DESIGN edukacji żywieniowej rozumiana jako COACHING 241
- Zarys procedury DESIGN w planowaniu edukacji żywieniowej osadzonej w teorii 241
- Proces i model dbałości o żywienie 243
- Definiowanie terminów 243
- Wykorzystanie procedury DESIGN edukacji żywieniowej do planowania aktywności i wsparcia środowiskowego 245
- Projektowanie bezpośrednich i pośrednich działań edukacyjnych 245
- Projektowanie środowiskowych działań wspierających 246
- Projektowanie interwencji edukacyjnych i zapewniających wsparcie środowiskowe 246
- Arkusze i zeszyt ćwiczeń 246
- Studium przypadku: jak procedura DESIGN przekłada teorię i badania na praktykę w każdym kroku 247
- Szczegółowy opis procedury DESIGN 248
- Krok 1. Decyzja o wyborze docelowej zmianyzachowania dla danej grupy na podstawie oceny problemów i zachowań uczestników 252
- „Tematy” versus „koncentracja na zachowaniach” jako podstawy edukacji żywieniowej 252
- Dlaczego przeprowadzanie oceny w twojej grupie jest niezbędne 252
- Włączanie uczestników zwiększa ich motywację i upodmiotowienie oraz skuteczność programu 253
- Kim są uczestnicy twoich zajęć? 253
- Czego możesz się dowiedzieć na temat problemów i zachowań uczestników twoich zajęć z ogólnodostępnych źródeł?254
- Czego możesz się dowiedzieć na temat problemów uczestników z ogólnodostępnych źródeł? 254
- Czego możesz się dowiedzieć na temat zachowań uczestników z ogólnodostępnych źródeł? 256
- Czego możesz się dowiedzieć na temat problemów i zachowań konkretnej grupy uczestników? 257
- Czego możesz się dowiedzieć o problemach od konkretnej grupy? 257
- Nadaj problemom priorytety 258
- Czego możesz się dowiedzieć na temat zachowań konkretnej grupy? 258
- Określanie priorytetowych zachowań i praktyk: kryteria 259
- Wybierz docelową zmianę zachowania dla grupy uczestników 262
- Arkusze do wyboru priorytetowych zachowań, działań i praktyk 263
- Docelowa zmiana zachowania: na ile jest ono specyficzne? 263
- Docelowa zmiana zachowania versus cele behawioralne 265
- Docelowa zmiana zachowania versus cele edukacyjne 265
- Docelowa zmiana zachowania osiągalna w krótkim i długim czasie 265
- Docelowa zmiana zachowania może służyć szerszym celom związanym z wartościami 265
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce 266
- Uczniowie podejmą zachowania pozwalające zbilansować energię i poprawić zdrowie 267
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 1: Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania” 267
- Pytania i zadania 268
- Bibliografia 268
- Krok 1. Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania i celu(ów) działań 270
- 8. Krok 2: Eksploracja determinant zmiany zachowania stanowiącej cel interwencji 275
- Przegląd zagadnień 275
- Plan rozdziału 275
- Cele uczenia się 275
- Poznanie uczestników programu i ich środowisk 276
- Badanie społecznego i kulturowego kontekstu uczestników twoich zajęć 277
- Badanie istotnych indywidualnych i społecznych mocnych stron i atutów 277
- Badanie psychospołecznych determinant zmiany zachowania 278
- Teoria dostarcza wskazówek 279
- Badanie potencjalnych czynników motywujących do zmiany zachowania 279
- Badanie potencjalnych czynników ułatwiających zmianę zachowania 282
- Metody badania potencjalnych psychospołecznych determinant zmiany zachowania 283
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce – Krok 2 284
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 2: Eksploracja determinant zmiany” 286
- Determinanty zmiany jako most między teorią a praktyką edukacji żywieniowej 288
- Pytania i zadania 288
- Bibliografia 288
- Krok 2: Eksploracja determinant zmiany zachowania lub podjęcia działań 289
- 9. Krok 3: Selekcja teorii i wyjaśnienie filozofii interwencji 292
- Przegląd zagadnień 292
- Plan rozdziału 292
- Cele uczenia się 292
- Wprowadzenie: planowanie wstępne 293
- Wybór teorii lub tworzenie odpowiedniego modelu 294
- Teoria w kontekście społeczno-kulturowym 294
- Teorie szczególnie przydatne dla motywowania uczestników 295
- Teorie szczególnie użyteczne do rozwijania (facylitacji) zdolności do podjęcia działań 295
- Teorie przydatne w motywowaniu uczestników i w kształtowaniu umiejętności potrzebnych do podjęcia działania 296
- Determinanty wspólne dla wielu teorii 296
- Przykłady modeli łączących determinanty z głÃ³wnych teorii 297
- Wybór lub konstruowanie modelu teoretycznego dla twojej interwencji 298
- Całościowe ramy teoretyczne łączące determinanty i teorię w praktykę edukacji żywieniowej 300
- Wyjaśnienie filozofii edukacyjnej zajęć lub interwencji 302
- Pomaganie i edukowanie: kto jest odpowiedzialny za problem, kto za rozwiązanie? 302
- Dodatkowe rozważania 305
- Przełożenie przyjętej w interwencji perspektywy na sposób przekazywania treści dotyczących żywności i żywienia 306
- Wyjaśnienie zastosowanego w interwencji spojrzenia na wykorzystanie zasobów edukacyjnych z różnych źródeł 307
- Rozważenie twoich potrzeb i podejścia jako edukatora żywieniowego 308
- Wnioski 308
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce 310
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 3: Selekcja teorii i wyjaśnienie filozofii interwencji” 311
- Pytania i zadania 311
- Bibliografia 311
- Krok 3. Selekcja teorii i wyjaśnienie filozofii interwencji 313
- 10. Krok 4: Identyfikacja celów – przełożenie teorii behawioralnej na cele edukacyjne 315
- Przegląd zagadnień 315
- Plan rozdziału 315
- Cele uczenia się 315
- Przełożenie teorii behawioralnej na działania za pośrednictwem celów 316
- Sformułowanie celów edukacyjnych odnoszących się do determinant docelowej zmiany zachowania 318
- Cele edukacyjne nawiązują do determinant z teorii 318
- Rozważania podczas formułowania celów edukacyjnych 318
- Ogólne cele edukacyjne 319
- Konkretne cele edukacyjne 319
- Jak zadbać o to, aby cele edukacyjne angażowały myśli, uczucia i działania uczestników? 322
- Formułowanie celów edukacyjnych odzwierciedlających pożądaną złożoność uczenia się 322
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce 331
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 4: Identyfikacja ogólnych celów edukacyjnych” 331
- Pytania i zadania 332
- Bibliografia 332
- Krok 4: identyfikacja ogólnych celów edukacyjnych 333
- 11. Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych – nacisk na wzmacnianie motywacji do zmiany zachowania i podjęcia działań 335
- Przegląd zagadnień 335
- Plan rozdziału 335
- Cele uczenia się 335
- Układ odniesienia dla opracowania aktywności w edukacji żywieniowej opartej na teorii 336
- Uczestnicy z niskimi dochodami 339
- Przełożenie teorii behawioralnej na praktykę edukacyjną: determinanty, strategie zmiany zachowania, aktywności edukacyjne i plany edukacyjne 339
- Wyjaśnienie terminów 340
- Zależności między strategiami zmiany zachowania a determinantami i zmianą zachowania 340
- Selekcja strategii zmiany zachowania 340
- Relacja między strategiami zmiany zachowania i aktywnościami edukacyjnymi 341
- Pozyskanie zainteresowania i zaangażowania odbiorców 342
- Informacje versus doświadczenia edukacyjne 342
- Tworzenie możliwości aktywnego udziału i uczenia się 343
- Wykorzystanie strategii zmiany zachowań do opracowania aktywności edukacyjnych wzmacniających motywację do zmiany zachowania 344
- Podsumowanie strategii zmiany zachowania i aktywności edukacyjnych 344
- Strategie zmiany zachowania i aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: postrzeganie ryzyka 347
- Strategie zmiany zachowań i aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: pozytywne oczekiwania dotyczące efektów lub postrzegane korzyści 349
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznych determinant: postrzegane bariery i poczucie własnej skuteczności 351
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: postawy afektywne/emocje 354
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: preferencje pokarmowe 355
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznych determinant: normy społeczne i deskryptywne 355
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: przekonania dotyczące własnego Ja 356
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: nawyki i rutyny 357
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: intencje behawioralne 358
- Wykorzystanie determinant i strategii zmiany zachowania do opracowania praktycznych aktywności edukacyjnych: Program Food, Health & Choices 361
- Organizowanie i ustalanie sekwencji aktywności edukacyjnych (4E): plan edukacyjny lub plan zajęć 364
- Ustalanie sekwencji działań dydaktycznych (4E) 364
- Tworzenie sekwencji według etapów zmiany modelu transteoretycznego 367
- Zbadanie innych cech uczestników i rozważania na temat zasobów dostępnych podczas interwencji 367
- Identyfikacja ważnych cech uczestników 367
- Rozważania praktyczne i zasoby do wykorzystania podczas interwencji 367
- Tworzenie planu edukacyjnego: podstawy 368
- Tworzenie konspektu każdych zajęć – zacznij od matrycy planowania 368
- Opracowanie ostatecznego planu/ów edukacyjnego/ych: plan gotowy do użycia w twojej grupie 369
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce 369
- Tytuł zajęć, docelowa zmiana zachowania i ogólne cele edukacyjne 370
- Plan edukacyjny: wykorzystanie narzędzia planowania – matrycy – do stworzenia planu zajęć 370
- Ostateczny plan edukacyjny: opracowanie planu w postaci narracyjno-dydaktycznej do przeprowadzenia zajęć 370
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych” 371
- Tytuł zajęć, docelowa zmiana zachowania i ogólne cele edukacyjne 371
- Wykorzystanie narzędzia planowania – matrycy – do stworzenia planu edukacyjnego 371
- Ostateczny plan edukacyjny: opracowanie planu edukacyjnego w postaci narracyjno-dydaktycznej do przeprowadzenia zajęć 371
- Pilotaż planu edukacyjnego 373
- Plany edukacyjne w praktyce 373
- Pytania i zadania 373
- Bibliografia 374
- Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych 376
- 12. Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych – nacisk na rozwijanie zdolności do zmiany zachowania i podjęcia działań 381
- Przegląd zagadnień 381
- Plan rozdziału 381
- Cele uczenia się 381
- Rozwijanie zdolności do zmiany zachowania i podjęcia działań: przegląd 382
- Przełożenie teorii behawioralnej na praktykę edukacyjną: determinanty, strategie zmiany zachowania i aktywności edukacyjne 384
- Zwiększanie wiedzy i umiejętności związanych z żywnością i żywieniem: wzmacnianie potencjału behawioralnego 387
- Strategie zmiany zachowania i aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: wiedza i umiejętności poznawcze 388
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: umiejętności afektywne 390
- Strategie zmiany zachowania i praktyczne aktywności edukacyjne dla teoretycznej determinanty: umiejętności behawioralne 392
- Wzmacnianie procesów samoregulacji (samokierowania zmianą) i osobistego sprawstwa 393
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce – Krok 5 406
- Tytuł zajęć, docelowa zmiana zachowania i ogólne cele edukacyjne 406
- Plan edukacyjny: wykorzystanie narzędzia planowania – matrycy do zaprojektowania zajęć 407
- Plan edukacyjny: opracowanie konkretnego planu do przeprowadzenia zajęć 407
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej – wypełnienie arkusza „Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych” z naciskiem na podjęcie działań 407
- Tytuł sesji, docelowa zmiana zachowania i ogólne cele edukacyjne 407
- Tworzenie sekwencji aktywności jest ważne: 4E 407
- Plan edukacyjny: wykorzystanie narzędzia planowania – matrycy – do tworzenia konspektu zajęć 408
- Konkretny plan edukacyjny do przeprowadzenia zajęć 408
- Pilotaż planu edukacyjnego 409
- Plany edukacyjne w praktyce 409
- Pytania i zadania 409
- Bibliografia 410
- Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych 412
- 13. Krok 6: Nakreślenie planu ewaluacji 416
- Przegląd zagadnień 416
- Plan rozdziału 416
- Cele uczenia się 416
- Wprowadzenie: po co ewaluacja? 417
- Co należy poddać ewaluacji? Rodzaje ewaluacji 418
- Ewaluacja formatywna albo pilotaż 418
- Ewaluacja efektów: efekty krótko-, średnio- i długoterminowe 419
- Ewaluacja procesu 421
- Łączenie planu ewaluacji z projektowaniem interwencji 421
- Planowanie ewaluacji efektów 421
- Doprecyzowanie efektów, które będą podlegały ewaluacji 422
- Określenie metod zbierania danych i narzędzi do pomiaru efektów 422
- Ewaluacja efektów dla determinant zmiany: efekty osiągalne w krótkim okresie 423
- Ewaluacja efektów dla docelowej zmiany zachowania: efekty osiągalne w średnim okresie 425
- Projektowanie narzędzi behawioralnych właściwych poznawczo i motywujących 430
- Ewaluacja efektów za pomocą wskaźników fizjologicznych: efekty osiągalne w długim okresie 432
- Wybór lub tworzenie narzędzi ewaluacji dla twojej interwencji 432
- Projektowanie narzędzi do ewaluacji behawioralnej dla odbiorców o niskim poziomie alfabetyzmu 435
- Konstruowanie właściwego planu ewaluacji do pomiaru efektów i wpływów 439
- Prowadzenie ewaluacji zgodnie z zasadami etyki: świadoma zgoda 440
- Planowanie ewaluacji procesu 440
- Ewaluacja procesu w celu zrozumienia implementacji interwencji 441
- Dane z ewaluacji procesu służą zrozumieniu powiązań między implementacją a efektami 442
- Wykorzystanie danych dotyczących procesu 443
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce – Krok 6 444
- Ewaluacja efektu 444
- Ewaluacja procesu 444
- Twoja kolej na projektowanie edukacji żywieniowej: wypełnienie arkusza „Krok 6: Nakreślenie planu ewaluacji” 445
- Pytania i zadania 445
- Bibliografia 445
- Krok 6. Nakreślenie planu ewaluacji 448
- Procedura DESIGN edukacji żywieniowej 451
- Krok 1. Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania i celu/ów działań 452
- Krok 2. Eksploracja determinant zmiany zachowania lub podjęcia działań 455
- Krok 3. Selekcja teorii i wyjaśnienie filozofii interwencji 458
- Krok 4. Identyfikacja ogólnych celów edukacyjnych 460
- Krok 5: Generowanie planów edukacyjnych 462
- Plan edukacyjny dla dodatkowych zajęć 466
- Krok 6. Nakreślenie planu ewaluacji 469
- 14. Wykorzystanie procedury DESIGN do promowania wsparcia środowiskowego dla zmiany zachowania i podjęcia działań 472
- Przegląd zagadnień 472
- Plan rozdziału 472
- Cele uczenia się 473
- Wprowadzenie: promowanie społecznego, politycznego i środowiskowego wsparcia dla docelowej zmiany zachowania będącej przedmiotem interwencji 473
- Krok 1: Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania dla danej grupy na podstawie oceny problemów i zachowań 475
- Kim są uczestnicy twoich zajęć? 476
- Czego możesz się dowiedzieć na temat problemów i zachowań uczestników twoich zajęć z ogólnie dostępnych źródeł? 476
- Czego możesz się dowiedzieć na temat problemów i zachowań twojej konkretnej grupy odbiorców? 476
- Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania dla twoich odbiorców 476
- Krok 2: Eksploracja możliwości wsparcia środowiskowego dla docelowej zmiany zachowania 477
- Interpersonalne środowisko społeczne 477
- Siedliska środowiskowe: wsparcie z poziomu instytucji i społeczności 477
- Sektory wpływu: polityka, struktury społeczne i systemy 478
- Metody analizowania polityk, systemów i środowiska 479
- Krok 3: Selekcja komponentów interwencji i właściwej teorii 479
- Wybór liczby i rodzaju komponentów 480
- Wybór właściwych teorii i podejść promowania działań obejmujących wsparcie społeczne w zakresie polityk, systemów i środowiska 482
- Krok 4: Identyfikacja celów wsparcia środowiskowego dla docelowej zmiany zachowania interwencji 485
- Zapisanie ogólnych celów wsparcia środowiskowego: na przykładzie studium przypadku 485
- Zapisanie celów specyficznych dla każdego poziomu lub sektora 485
- Krok 5: Generowanie planów zwiększenia interpersonalnego wsparcia społecznego 488
- Wzmacnianie wsparcia ze strony istniejących sieci 488
- Tworzenie nowych sieci społecznych wspierających zmianę 489
- Tworzenie informacyjnego wsparcia dla behawioralnych celów programu 491
- Krok 5: Generowanie planów aktywności w zakresie polityk, systemów i środowiska żywnościowego na poziomie instytucji i społeczności 491
- Aktywności w zakresie polityki żywnościowej, systemów i środowiska w szkołach 491
- Działania w zakresie polityk, systemów i środowiska żywnościowego w miejscu pracy 493
- Działania w zakresie polityk, systemów i środowiska żywnościowego w społecznościach 493
- Projektowanie działań na poziomie społeczności 494
- Krok 5: Generowanie planu sekwencji wdrożenia 497
- Studium przypadku jako przykład planu zawierającego sekwencję działań 497
- Krok 6: Nakreślenie planu ewaluacji 499
- Ewaluacja wsparcia społecznego na poziomie interpersonalnym 499
- Ewaluacja wsparcia w zakresie polityk, systemów i środowiska na wielu poziomach 499
- Podsumowanie 502
- Studium przypadku: procedura DESIGN w praktyce 503
- Twoja kolej: wypełnienie arkuszy dla sześciu kroków procedury DESIGN – koncentracja na wsparciu społecznym, wsparciu w zakresie polityk, systemów i środowiska 506
- Pytania i zadania 506
- Bibliografia 507
- Procedura DESIGN edukacji żywieniowej dla działań związanych ze wsparciem środowiskowym 508
- Krok 1. Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania i celu/ów działań 509
- Krok 2. Eksploracja środowiskowych determinant zmiany 510
- Krok 3. Selekcja komponentów interwencji i odpowiedniej teorii 512
- Krok 4. Identyfikacja celów wsparcia środowiskowego 514
- Krok 5. Generowanie planów wsparcia środowiskowego 515
- Krok 6. Nakreślenie planu ewaluacji 517
- Procedura DESIGN edukacji żywieniowej dla działań związanych ze wsparciem środowiskowym 520
- Krok 1. Decyzja o wyborze docelowej zmiany zachowania i celu/ów działań 521
- Krok 2. Eksploracja środowiskowych determinant zmiany 522
- Krok 3. Selekcja komponentów interwencji i odpowiedniej teorii 524
- Krok 4. Identyfikacja celów wsparcia środowiskowego 526
- Krok 5. Generowanie planów wsparcia środowiskowego 527
- Krok 6. Nakreślenie planu ewaluacji 529
- Część III. Badania i teoria w działaniu: realizacja edukacji żywieniowej w praktyce
- 15. Skuteczna realizacja edukacji żywieniowej w grupach 535
- Przegląd zagadnień 535
- Plan rozdziału 535
- Cele uczenia się 535
- Podstawowe zasady skutecznej realizacji edukacji żywieniowej 536
- Podstawowe zasady komunikowania się z grupą 536
- Charakterystyka nadawcy 538
- Charakterystyka informacji 539
- Charakterystyka odbiorców (audytorium) 541
- Komunikacja w kontekście społecznym 542
- Zrozumienie i zastosowanie teorii uczenia się: podejścia do uczenia się i style uczenia się 544
- Zrozumienie teorii uczenia się 544
- Implikacje dla podejść do uczenia się: aktywne uczenie się i uczenie się we współpracy 545
- Zrozumienie stylów uczenia się: model Kolba 545
- Zrozumienie i stosowanie teorii projektowania dydaktycznego 548
- Zrozumienie teorii projektowania dydaktycznego 548
- Stosowanie teorii projektowania dydaktycznego: cykl nauczania 549
- Tworzenie środowisk sprzyjających uczeniu się 551
- Dynamika grupy według Lewina 551
- Tworzenie bezpiecznych, sprzyjających zmianie środowisk uczenia się 552
- Rozumienie dynamiki grupy w czasie zajęć z edukacji żywieniowej 554
- Metody kształcenia: praktyczne sposoby aktywizowania uczenia się i wzmacniania zmiany zachowania 556
- Metody kształcenia służące wdrażaniu doświadczeń edukacyjnych 556
- Prowadzenie zajęć grupowych: od planu do realizacji 560
- Otwarcie 560
- Zajęcia 560
- Zakończenie: zamknięcie i planowanie działania 563
- Współprowadzenie zajęć grupowych 563
- Studium przypadku ilustrujące połączenie psychospołecznej teorii zmiany zachowania, teorii uczenia się i teorii projektowania dydaktycznego/ nauczania 566
- Warsztaty w edukacji żywieniowej 566
- Podsumowanie 566
- Pytania i zadania 567
- Bibliografia 567
- 16. Środki dydaktyczne i inne kanały dla edukacji żywieniowej 570
- Przegląd zagadnień 570
- Plan rozdziału 570
- Cele uczenia się 570
- Wprowadzenie 571
- Wykorzystywanie pomocy wizualnych i prezentacji ustnych podczas zajęć grupowych 571
- Rodzaje pomocy wizualnych 572
- Zasady projektowania pomocy wizualnych 575
- Wytyczne do stosowania pomocy wizualnych w czasie zajęć z grupą 577
- Opracowanie i wykorzystywanie materiałÃ³w pisanych 578
- Planowanie materiału drukowanego 579
- Tworzenie motywujących i skutecznych materiałÃ³w drukowanych 580
- Aktywności edukacyjne z wykorzystaniem innych kanałÃ³w 583
- Planowanie aktywności 583
- Wskazówki dla edukacji żywieniowej z wykorzystaniem różnych kanałÃ³w 584
- Wykorzystanie środków masowego przekazu i marketingu społecznego 591
- Informacyjne kampanie żywieniowe w środkach masowego przekazu 591
- Marketing społeczny 591
- Projektowanie działań marketingu społecznego 597
- Wdrażanie działań marketingu społecznego 599
- Porównianie marketingu społecznego i edukacji żywieniowej 602
- Wykorzystywanie nowych technologii 605
- Urządzenia 605
- Narzędzia 606
- Przekaz zindywidualizowany 609
- Zaawansowane technologie a młodzież 610
- Podsumowanie 610
- Pytania i zadania 611
- Bibliografia 611
- 17. Praca z osobami w różnym wieku, z różnych kultur i o różnym poziomie alfabetyzmu 615
- Przegląd zagadnień 615
- Plan rozdziału 615
- Cele uczenia się 615
- Wprowadzenie 616
- Praca z dziećmi i młodzieżą 616
- Dziecko w wieku przedszkolnym 616
- Średnie dzieciństwo i adolescencja 621
- Myślenie, obawy i zachowania nastolatków związane z żywnością, żywieniem i zdrowiem 623
- Metody edukacji żywieniowej starszych dzieci i młodzieży 626
- Uczący się dorosły 629
- Charakterystyka uczących się dorosłych 630
- Etap życia i role 631
- Metody edukacji żywieniowej dorosłych:nadawanie znaczenia uczeniu się 634
- Facylitowany dialog grupowy jakonarzędzie edukacyjne 636
- Praca z grupami zróżnicowanymikulturowo 639
- Wrażliwość kulturowa i kompetencja kulturowa edukatorów żywieniowych 640
- Zasady projektowania i metody realizacji edukacji żywieniowej w grupach zróżnicowanych kulturowo 642
- Strategie opracowania i realizacji wrażliwych kulturowo interwencji skierowanych do grup Afroamerykanów 644
- Strategie opracowania i realizacji wrażliwych kulturowo interwencji skierowanych do odbiorców hiszpańskich/latynoskich 645
- Odbiorcy z niskim poziomem alfabetyzmu 648
- Metody edukacji żywieniowej dostosowane do potrzeb osób z niskim poziomem alfabetyzmu 649
- Materiały wizualne dla odbiorców z niskim poziomem alfabetyzmu: przykład z programu MyPlate 653
- Grupy różniące się związanymi z żywieniem czynnikami stylu życia 654
- Podsumowanie 655
- Pytania i zadania 656
- Bibliografia 656
- 18. Edukatorzy żywieniowi jako agenci zmiany w środowisku 661
- Przegląd zagadnień 661
- Plan rozdziału 661
- Cele uczenia się 661
- Wprowadzenie 662
- Znajomość badań i najlepszych praktyk w dziedzinie edukacji żywieniowej 662
- Udział w rozwoju zawodu 664
- Kim oni są 665
- Poznajcie się nawzajem 665
- Etyka w edukacji żywieniowej: zachowanie wiarygodności 667
- Sponsorowanie programów edukacji żywieniowej i działań zawodowych 667
- Konflikt interesów 668
- Udział w koalicjach społecznościowych 669
- Rady do spraw polityki żywnościowej 669
- Lokalna polityka wellness 669
- Sieci edukacji żywieniowej 670
- Koalicje społecznościowe 670
- Orędownictwo na rzecz żywienia i edukacji żywieniowej 670
- Komunikaty pisemne 670
- Dowody, wysłuchania i fora 671
- Pomoc w kształtowaniu prawa 671
- Edukacja osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki w rządzie 673
- Po co edukować wybieralnych urzędników w rządzie? 673
- Kim są wybieralni urzędnicy? 673
- Poznajcie się nawzajem 673
- Nie zrobisz wszystkiego, ale możesz zrobić coś 674
- Pytania i zadania 676
- Bibliografia 676
- Słownik 677
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)