Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna

w Grójcu

book
book

Historia języka polskiego

Autor: Klemensiewicz, Zenon




Książka prezentuje historię języka polskiego od czasów kształtowania się jego zaczątków w łonie prasłowiańszczyzny do przełomu spowodowanego najazdem hitlerowskim na Polskę. Dzieje polszczyzny przedstawione są na tle historycznokulturalnym. Pozycja ukazuje jak historia narodu splata się z dziejami języka, jak na przekształcenia języka wpływa życie polityczne, religijne i kulturalne, jaką

rolę odgrywa język w danej epoce. Autor przypomina też najważniejsze dla rozwoju języka zabytki, dzieła, postacie i fakty. Czytelnicy zainteresowani tematem ewolucji poszczególnych form znajdą tu zwięzłe omówienie przemian językowych - od historii ortografii po historię słownictwa. Bardziej wnikliwi odbiorcy mogą skorzystać z licznych przypisów zawierających charakterystyczne cytaty z tekstów, uwagi polemiczne, próbki stylów itp.

Zobacz pełny opis
Odpowiedzialność:Zenon Klemensiewicz ; [redaktor naukowy Irena Bajerowa].
Seria:Z Prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Hasła:Język polski - historia
Adres wydawniczy:Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015.
Wydanie:Wyd. 9, 2 dodr.
Opis fizyczny:827, [2] s., 107 s. tabl., VII s. tabl. kolor., [4] s. tabl. złoż. luz. : il. ; 25 cm.
Uwagi:Bibliogr. s. 752-798. Indeks.
Skocz do:Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki
Dodaj recenzje, komentarz
Spis treści:

  1. Przemowa – napisała Irena Bajerowa
  2. CZĘŚĆ I. DOBA STAROPOLSKA (od czasów najdawniejszych do początków XVI wieku)
  3. I. Epoka przedpiśmienna (Do około połowy XII w.)
  4. 1. Język polski wśród języków indoeuropejskich
  5. 2. Wspólnota językowa bałtosłowiańska i język prasłowiański
  6. 3. Rozkład wspólnoty prasłowiańskiej na językowe zespoły: zachodni, wschodni i południowy
  7. 4. Dialektyczna grupa lechicka
  8. 5. Proces plemiennego, terytorialnego i politycznego scalania się i powstanie państwa polskiego
  9. 6. Znaczenie organizacji państwowej dla rozwoju języka polskiego
  10. 7. Rola chrystianizacji w dziejach języka polskiego
  11. 8. Polityczne tendencje odśrodkowe a rozwój języka
  12. 9. Zasady charakterystyki polszczyzny przedpiśmiennej
  13. 10. Główne tendencje rozwojowe w systemie fonologicznym języka polskiego epoki przedpiśmiennej
  14. 11. Główne tendencje rozwojowe w systemie fleksyjnym języka polskiego epoki przedpiśmiennej
  15. 12. Słowotwórstwo i składnia
  16. 13. Charakterystyka słownictwa polszczyzny przedpiśmiennej
  17. 14. Najstarsze zapożyczenia
  18. 15. Najstarsza warstwa zapożyczonej terminologii chrześcijańskiej
  19. II. EPOKA PIŚMIENNA
  20. 16. Podział na doby
  21. Doba staropolska (od około połowy XII w. do przełomowych dziesięcioleci XV i XVI w.)
  22. 17. Początki odrębności polszczyzny jako języka narodowościowego
  23. 18. Wstępna faza rozwoju polskiego języka ogólnego i literackiego
  24. 19. Zagadnienie pochodzenia języka ogólnego i jego odmiany literackiej w świetle badań językoznawczych
  25. a. Brak mazurzenia
  26. b. Samogłoski nosowe
  27. c. Przejście wygłosowego -ch w -k
  28. d. Wymiana chw = f
  29. e. Grupy śrz, źrz albo śr, źr
  30. f. Oboczność `ew ║ `ow
  31. g. Formy typu kupc, work
  32. h. Oboczność ra- ║ re-, ja- ║ jei.
  33. i. Pisownia typu twardy, świat
  34. j. Przejście s(e) w z(e)
  35. k. Przejście rž w ž
  36. l. Oboczność bać się ║ bojać się
  37. m. Formacje słwotwórcze: a) -sk ║ -sko; b) -in ║ -ino; c) -isty ║ -ity; d) na- ║ najn.
  38. n. Formy czasu przeszłego typu robiłech
  39. o. Formy oboczne zaimkowe mie cie sie ║ mię cię się
  40. p. Końcówka miejscownika -och
  41. q. Końcówka -wa
  42. r. Wybrane zjawiska słownictwa: eże║ iże; dzierżeć ║ trzymać; wuj; południe; sied(e)m
  43. 20. Zagadnienia pochodzenia i początkowego rozwoju języka ogólnego i jego odmiany literackiej na tle ówczesnego życia w Polsce
  44. 21. Wnioski historycznojęzykowe o pochodzeniu i początkowym rozwoju języka ogólnego i jego odmiany literackiej
  45. 22. Staropolskie początki ortografii
  46. 23. Zasady charakterystyki języka doby staropolskiej
  47. 24. Charakterystyka staropolskiego systemu fonologicznego
  48. 24.1. System wokaliczny 2
  49. a. Przekształcanie się różnicy iloczasu w różnicę barwy
  50. b. Rozwój samogłosek nosowych
  51. c. Rozwój akcentu
  52. d. Zmiany grup ir yr w er
  53. e. Mieszanie grup iN yN eN
  54. f. Zmiana grup ky gy na k ́i ǵi
  55. g. Zmiana `ew w `ow
  56. h. Wyrównanie formacji zawierających pierwotnie jery
  57. 24.2. System konsonantyczny
  58. i. Przejście d` t` w з́ć
  59. j. Przejście z` s` w ź ś
  60. k. Przejście ŕ w rź
  61. l. Proces ubezdźwięcznienia wstecznego
  62. m. Proces upraszczania się grup spółgłoskowych
  63. 25. Charakterystyka staropolskiego systemu fleksyjnego
  64. a. Kształtowanie się nowych typów odmiany rzeczownikowej, czemu towarzyszy chwiejność niektórych form przypadkowych
  65. b. Zanikające formy odmiany rzeczownikowej
  66. c. Tradycyjna postać niektórych form odmiany rzeczownikowej, które później wyjdą z użycia
  67. d. Zanikające formy niezłożonej odmiany przymiotnikowej
  68. e. Nowe tendencje w odmianie złożonej przymiotnikowej
  69. f. Archaiczny rysy odmiany zaimków
  70. g. Nowe tendencje w odmianie zaimków
  71. h. Archaiczny charakter odmiany liczebnika
  72. i. Zanik archaicznych form czasownikowych
  73. j. Przekształcanie się starych form czasownikowych w nowe
  74. k. Przesunięcia czasowników z jednego typu koniugacyjnego do innego
  75. l. Formy liczby podwójnej
  76. 26. Charakterystyka staropolskiego systemu słowotwórczego
  77. 27. Charakterystyka staropolskiego systemu składniowego
  78. 28. Charakterystyka zasobów leksykalnych doby staropolskiej
  79. 29. Funkcjonalna sprawność staropolszczyzny
  80. Przypisy
  81. CZĘŚĆ II. DOBA ŚREDNIOPOLSKA (Od początków XVI wieku do ósmego dziesięciolecia XVIII wieku)
  82. 1. Granice doby średniopolskiej
  83. 2. Czynniki sprawcze rozwoju języka doby średniopolskiej
  84. 3. Społeczno-polityczne podłoże języka doby średniopolskiej
  85. 4. Kościelno-wyznaniowy współczynnik rozwoju języka doby średniopolskiej
  86. 5. Kulturalno-oświatowe tło rozwoju języka doby średniopolskiej
  87. 6. Rola książki w rozwoju języka doby średniopolskiej
  88. 7. Stanowisko mowy ojczystej w życiu publicznym i prywatnym Polaków doby średniopolskiej
  89. 8. Zasady charakterystyki języka doby średniopolskiej
  90. 9. Charakterystyka średniopolskiego systemu fonologicznego
  91. a. System wokaliczny
  92. 1) Zanik ustnych samogłosek pochylonych ? ? ?
  93. 2) Samogłoskowe fonemy ę ọ
  94. 3) Rozwój akcentu
  95. 4) Rozwój staropolskich grup ir irz yr yrz
  96. 5) Rozwój staropolskich grup il yl ił ył
  97. 6) Zmiana barwy samogłosek ustnych pod wpływem następujących po nich spółgłosek m ḿ n ń
  98. b. System konsonantyczny 3
  99. a) Odmiękczenie spółgłosek з c ž š č з́ ř
  100. b) Odmiękczenie b΄ p΄ w΄ f΄ w wygłosie
  101. c) Tzw. „wałczone” ł
  102. d) Regionalne uchybienia ortofoniczne
  103. 10. Charakterystyka średniopolskiego systemu fleksyjnego
  104. 1) Powolne ustalanie się nowych wzorów odmiany rzeczownika
  105. 2) Nie zakończone w dobie średniopolskiej procesy rozwojowe w deklinacji rzeczowników
  106. 3) Przemiany rozwojowe w odmianie przymiotnikowo-zaimkowej
  107. 4) Przemiany rozwojowe w odmianie liczebników
  108. 5) Przemiany rozwojowe w odmianie czasownika
  109. 6) Ostateczny zanik form liczby podwójnej
  110. 11. Charakterystyka średniopolskiego systemu słowotwórczego
  111. 12. Charakterystyka średniopolskiego systemu składniowego
  112. 13. Charakterystyka zasobów leksykalnych doby średniopolskiej
  113. 1) Słownictwo różnych zakresów
  114. 2) Rozwój synonimiki
  115. 3) Tzw. życie wyrazów
  116. a) Wyrazy zapomniane
  117. b) Neologizmy
  118. c) Zmiany znaczenia
  119. d) Zmiany barwy uczuciowej
  120. e) Wyrażenia gminne
  121. 4) Wpływy obcych języków
  122. a) Wpływy czeskie
  123. b) Wpływy łacińskie
  124. c) Wpływy niemieckie
  125. d) Wpływy włoskie
  126. e) Wpływy francuskie
  127. f) Wpływy ruskie
  128. g) Wpływy tureckie
  129. h) Wpływy węgierskie
  130. 5) Wpływy polszczyzny na inne języki
  131. 6) Słowniki
  132. 14. Grafika i ortografia doby średniopolskiej
  133. 15. Funkcjonalna sprawność języka doby średniopolskiej
  134. 1) Kształtowanie się języka literackiego
  135. 2) Dialektyczne podstawy języka literackiego
  136. 3) Sądy współczesnych o języku doby średniopolskiej
  137. 4) Uwagi o słownictwie
  138. 5) trudnościach tłumaczenia
  139. 6) Wzrost wrażliwości językowej
  140. 7) Wpływ narodowego piśmiennictwa po łacinie
  141. 8) Dążności modernizacyjne w języku XVI wieku
  142. 9) Polemika gramatyczno-stylistyczna Sandeckiego z Murzynowskim i Seklucjanem
  143. 10) Zdatność i wystarczalność wyrazu
  144. 11) Stosowność wyrazu
  145. 12) Rodzimość wyrazu
  146. 13) Makaronizowanie
  147. 14) Gramatyczna poprawność fleksyjna
  148. 15) Poprawność ortofonicza
  149. 16) Podręczniki gramatyczne
  150. 17) Zainteresowania językoznawcze i etymologiczne
  151. 18) Dbałość o stylistyczno-gramatyczną doskonałość zdania
  152. 19) Chwiejność użycia wskaźników zespolenia, przytoczeń, imiesłowowego równoważnika zdania i form strony biernej 4
  153. 20) Wahania w budowie związków syntaktycznych
  154. 21) Szyk części zdania i zdań składowych
  155. 22) Dwa nurty rozwojowe operacji zdaniotwórczej
  156. 23) Zasadnicza linia rozwoju składniowo-stylistycznej sprawności języka doby średniopolskiej
  157. 24) Użycie języka literackiego w różnych rodzajach piśmiennictwa
  158. Przypisy
  159. CZĘŚĆ III. DOBA NOWOPOLSKA (Od ósmego dziesięciolecia XVIII wieku do r. 1939)
  160. 1. Granice doby nowopolskiej
  161. 2. Społeczno-polityczne i kulturalno-oświatowe podłoże rozwoju języka doby nowopolskiej
  162. 1) Okres stanisławowski
  163. 2) Okres 1795-1815
  164. 3) Okres 1815-1831
  165. 4) Okres 1831-1918
  166. 5) Okres 1918-1939
  167. 3. Piśmiennictwo jako współczynnik sprawczy rozwoju języka doby nowopolskiej
  168. 4. Stosunek do mowy ojczystej w dobie nowopolskiej
  169. 1) Czasy stanisławowskie
  170. 2) Od przełomu wieku XVIII i XIX do lat trzydziestych XIX stulecia
  171. 3) Od czterdziestych do siedemdziesiątych lat XIX wieku
  172. 4) Od lat osiemdziesiątych XIX wieku do r. 1914
  173. 5) W Polsce międzywojennej
  174. 5. Zasady charakterystyki języka doby nowopolskiej
  175. 6. Charakterystyka nowopolskiego systemu fonologicznego i gramatycznego
  176. 1) System fonologiczny
  177. a) Zanik samogłosek pochylonych ả ỏ ẻ
  178. b) Redukcja grupy -ija, -yja w wyrazach zapożyczonych
  179. c) Stwardnienie wygłosowych ṕ b΄ f`΄ ẃ ḿ
  180. d) Wynik rozwoju pierwotnych grup *sŕ *zŕ
  181. e) Chwiejna wymowa niektórych spółgłosek
  182. f) Akcent
  183. 2) System fleksyjny
  184. a. Deklinacja rzeczowników
  185. a) Dopełniacz l. poj. deklinacji męskiej
  186. b) Celownik l. poj. deklinacji męskiej
  187. c) Mianownik l. mn. deklinacji męskiej
  188. d) Dopełniacz l. mn. deklinacji męskiej
  189. e) Biernik l. mn. deklinacji męskiej
  190. f) Dopełniacz l. poj. deklinacji żeńskiej samogłoskowej
  191. g) Biernik l. poj. deklinacji żeńskiej samogłoskowej
  192. h) Mianownik, biernik, wołacz l. mn. deklinacji żeńskiej
  193. i) Dopełniacz l. mn. deklinacji żeńskiej
  194. j) Mianownik, biernik l. poj. deklinacji nijakiej
  195. k) Dopełniacz l. mn. deklinacji nijakiej
  196. l) Narzędnik l. mn. deklinacji męskiej i nijakiej
  197. b. Deklinacja zaimków i przymiotników
  198. a) Biernik l. poj. rodz. żeńskiego zaimków
  199. b) Narzędnik i miejscownik l. poj. r. męskiego i nijakiego, narzędnik l. mn. zaimków i przymiotników
  200. c. Deklinacja liczebników
  201. a) Szerokie zastosowanie końcówki -u
  202. b) Inne osobliwości odmiany liczebnika 5
  203. d. Koniugacja
  204. a) Forma 1 os. l. mn. cz. teraźniejszego
  205. b) Formy czasu zaprzeszłego
  206. c) Formy czasu przeszłego trybu przypuszczającego
  207. d) Formy czasu przyszłego
  208. e) Forma imiesłowu uprzedniego
  209. f) Sztuczne formy koniugacyjne
  210. 3) System słowotwórczy
  211. 4) System składniowy
  212. a. Forma orzecznika przy osobowej formie słowa być
  213. b. Zanikanie dopełniacza w dopełnieniu przedmiotowym
  214. c. Zmiany form deklinacyjnych liczebnika głównego
  215. a) Liczebniki typu dwadzieścia jeden
  216. b) Liczebnik typu dwadzieścia dwa
  217. c) Narzędnik liczebnika na -ą
  218. d. Ograniczenie wyrażeń przyimkowych w funkcji składnika
  219. e. Konstrukcja biernika z bezokolicznickiem
  220. f. Dwojaka postać zdania celowego
  221. g. Zmiany w zasobie wskaźników zespolenia
  222. h. Zaimek co zamiast który
  223. 7. Charakterystyka zasobów leksykalnych doby nowopolskiej
  224. 1) Słownictwo specjalistyczne
  225. 2) Synonimika
  226. 3) Tzw. życie wyrazów
  227. a. Wyrazy zapomniane
  228. b. Neologizmy
  229. 4) Wpływy obcych języków
  230. a. Wpływy łacińskie
  231. b. Wpływy francuskie
  232. c. Wpływy niemieckie
  233. d. Wpływy rosyjskie
  234. e. Wpływy ruskie
  235. f. Wpływy angielskie
  236. 5) Wpływy polszczyzny na inne języki
  237. 6) Słowniki
  238. 7) Ortografia i ortofonia doby nowopolskiej
  239. 8) Podręczniki gramatyczne; język polski jako przedmiot badań naukowych

Zobacz spis treści



Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)

Wyp. dla Dorosłych
Aleja Niepodległości 20

Sygnatura: 81
Numer inw.: 107438
Dostępność: wypożyczana na 30 dni

schowekzlecenie


Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki:

book


Dodaj komentarz do pozycji:

Swoją opinię można wyrazić po uprzednim zalogowaniu.