![book](images/brak4.jpg)
![book](images/brak4.jpg)
Komuniści przeciwko komunistom : poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948-1956
Dyktaturze komunistów nad narodami Europy Środkowo-Wschodniej towarzyszyła dyktatura Stalina nad nimi samymi. W Polsce w październiku 1948 r. spośród oficerów Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego wyłoniono tajną grupę, której celem było demaskowanie rzekomych szpiegów umiejscowionych na kierowniczych szczeblach partii i administracji państwowej.
W kręgu oskarżonych i aresztowanych znaleźli się posłowie,
członkowie rządu, oficerowie wojska, a także niedawny szef Polskiej Partii Robotniczej i przywódca polskich komunistów Władysław Gomułka oraz jeden z jego najbliższych współpracowników politycznych, były wiceminister obrony narodowej Marian Spychalski. Obydwaj trafili do więzienia. W sprawę został zamieszany obywatel amerykański, architekt Hermann Field, którego bezprawnie zamknięto na pięć lat w piwnicy podwarszawskiej willi.
Ponadto aresztowano kilku Polaków - przedwojennych współpracowników sowieckiego wywiadu - którzy najpierw działali jako komunistyczne wtyczki w środowiskach inteligenckich II RP, a podczas II wojny światowej wślizgnęli się do struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Po wojnie ludzie ci zostali oskarżeni o działanie przeciwne - na szkodę komunistów, a wszyscy, którzy ich znali, znaleźli się w kręgu podejrzanych.
Odpowiedzialność: | Robert Spałek. |
Hasła: | Polska Partia Robotnicza (1942-1948) PZPR - Komitet Centralny Komunizm - historia - Polska - 1944-1956 r. Politycy - Polska - od 1944 r. Służba bezpieczeństwa - Polska - 1944-1956 r. Polska - polityka wewnętrzna - 1944-1956 r. |
Adres wydawniczy: | Poznań : Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu : Zysk i S-ka, cop. 2014. |
Opis fizyczny: | 1133 s. ; 25 cm. |
Uwagi: | Bibliogr. s. 1085-1109. Indeks. Streszcz. ang. |
Skocz do: | Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki |
Dodaj recenzje, komentarz |
- Wstęp
- Cezury czasowe
- Tematyka i cele badawcze
- Układ pracy
- Źródła archiwalne i publikowane
- Literatura
- Prolog. „Inny świat"
- „Przepis" na komunistę
- Stalin a mechanizm sowieckich czystek
- Patologiczna osobowość
- Czystki jako nieodzowna cecha systemu komunistycznego
- Przygotowania do III wojny światowej a wróg wewnętrzny
- W Polsce Ludowej
- Strategia terroru powszechnego
- Rozdział 1. „Dwójkarze". Wokół Włodzimierza Lechowicza, Alfreda Jaroszewicza i innych
- I. Siatka powiązań
- „Kompromitujące" dokumenty (1947-1948)
- Odwrócenie wektorów (1948 r.)
- Kontakty z Leonem i Ludwikiem Fersztami (druga połowa lat trzydziestych)
- Samuel Fogelson
- Pierwsze aresztowania (październik 1948 r.)
- II. Główny oskarżony. Włodzimierz Lechowicz („Zych")
- W „dwójce" (1933-1939)
- Okupacyjna tułaczka (1939-1942)
- W podwójnej konspiracji: AK i GL (1942-1944)
- Współpraca z Sowietami (1939-1942)
- W Stronnictwie i Zjednoczeniu Demokratycznym (1942-1945)
- Donosiciel i agent wpływu (sierpień 1944 - grudzień 1945 r.)
- Znane meldunki (marzec-grudzień 1945 r.)
- Próba dojścia do Rzepeckiego (1945 r.)
- Lechowicz a aresztowanie Moczarskiego (1945 r.)
- Spory o nadzór (1944-1945)
- Zarys powojennej kariery (1945-1948)
- Aresztowanie i warunki więzienne (1948-1956)
- Tematyka przesłuchań Włodzimierza Lechowicza (jesień 1948 - styczeń 1949 r.)
- Styczniowy przełom (1949 r.)
- Oskarżyć Spychalskiego
- Powołanie komisji KC PZPR i ocena dotychczasowych wyników śledztwa (1949 r.)
- Pół roku karceru (czerwiec - listopad 1949 r.)
- Przeniesienie Lechowicza (1950 r.)
- Opór i głodówki (1952-1955)
- Złagodzenie metod (1953-1955)
- Akt oskarżenia i proces Lechowicza (lipiec 1955 r.)
- Ponowne spotkanie z Moczarskim (maj 1956 r.)
- Redaktor, poseł, ambasador
- III. Alfred Jaroszewicz („Adam", „Gruby") i powstanie grupy „dwójkarskiej"
- W „dwójce"
- W stowarzyszeniach i związkach zawodowych. Kontakt z Buczyńskim i Lechowiczem (lata dwudzieste i trzydzieste)
- Współpraca z KPP (1929-1938)
- Dyrektor w zakładach zbrojeniowych (1934-1939)
- Agenturalne kontakty Jaroszewicza, Lechowicza i Buczyńskiego poza granicami Rzeczypospolitej (1931-1937 oraz 1939 r.)
- Od „Koła Inteligencji Stołecznej" do Gwardii Ludowej (1939-1942)
- Zamach na „dwójkarza" z ZWZ (1942 r.)
- Szef komunistycznego wywiadu ekonomicznego w Komendzie Głównej AK (1942-1944)
- O krok od wpadki (1943 r.)
- Powstanie warszawskie, obozy przejściowe, po „wyzwoleniu" (1944-1948)
- Aresztowanie i przebieg śledztwa (1948-1950/1951)
- Tematyka zarzutów (1948-1955)
- Tortury (1948-1949)
- Mokotów (1950-1955)
- Erotyczny „elaborat" (1949 r.)
- Rezultaty śledztwa (1948-1955)
- 1. Rzekoma prowokacja wobec pracowników ambasady ZSRS (1924 lub 1925 r.)
- 2. Współpraca z gestapowcem Wernerem
- 3. Szpiegostwo na rzecz gen. Tadeusza Pełczyńskiego „Grzegorza" i Oddziału II SG KG AK
- Przed procesem (styczeń-czerwiec 1955 r.)
- Mowa prokuratora Władysława Dymanta jako przykład orwellowskiego oskarżenia
- Wyrok (czerwiec 1955 r.)
- Uwolnienie i umorzenie (1956-1958)
- IV. Stanisław Niehaltowski („Sebastian")
- Pochodzenie. Praca na rzecz wywiadu sowieckiego
- Wojna i Sowieci. Droga do Gwardii (1939-1942)
- Współpraca z „Wiktorem" (1942 r.)
- Na dwie strony (1942-1944)
- Po wojnie (1945-1948)
- Aresztowanie i śledztwo (1948-1950)
- Skazany na śmierć w procesie „Startu" (grudzień 1951 r.)
- Widzenia
- Na procesie KWP (listopad 1952 r.).
- Uwolniony?
- V. Oskarżenia odpryskowe. Szkice do portretu wrogów wewnętrznych
- Stanisława Sowińska „Barbara" - łączniczka
- Szczęsny Dobrowolski vel Feliks Zamieński - dziennikarz
- Teodor Naumienko - kartograf
- Krystyna Arciuch- łączniczka (współtowarzyszki w celi: Anna Gecow i Stanisława Giercyk)
- Halina Siedlik - łączniczka
- Emilia Jaroszewicz - żona
- Hedda Bartoszek - łączniczka
- Eugenia Piwińska „Ewa?- znajoma, żona
- Władysław Wijato - zegarmistrz
- Podsumowanie
- Rozdział 2. Bracia Fieldowie. Spisek międzynarodowy a wróg wewnętrzny w Polsce (1949-1954)
- I. Ogniwa spisku Fieldów
- Wokół Noela Fielda (szkic zagadnienia)
- Początek sprawy „fieldowskiej" w Polsce (lato 1949 r.)
- Polskie ślady w międzynarodowym „spisku" – retrospekcja (1940-1944)
- Unitarian Service Committee
- Polskie ślady w międzynarodowym „spisku" - ciąg dalszy retrospekcji
- Romkowski i Światło w Budapeszcie (sierpień-wrzesień 1949 r.)
- Światło na procesie Rajka (druga połowa września 1949 r.)
- Wykładnia w polskich gazetach
- Aresztowanie Hermanna Fielda i pierwsze dni prowizorycznego śledztwa (22 sierpnia-początek września 1949 r.)
- Dwa i pół tygodnia na Koszykowej (sierpień-wrzesień 1949 r.)
- W piwnicy
- Charakterystyka Hermanna Fielda
- Pomagając uciekinierom (1939 r.)
- W powojennej Polsce (1947-1949)
- Przesłuchania Syrkusów (wrzesień 1949 r.)
- Wstępny bilans
- II. Znajomi braci Fieldów
- Antonina Lechtman
- 1. Młodość, emigracja i znajomość z Noelem Fieldem
- 2. Aresztowanie i śledztwo
- 3. Wspomnienie o matce
- Janusz Sokołowski
- 1. Komunistyczny dyplomata
- 2. „Szpieg"
- Jan Lis
- 1. Komunista bogaty i wykształcony
- 2. Aresztowanie i przemoc w śledztwie
- 3. Fazy śledztwa
- 4. Model fikcyjnej działalności „szpiega Jana Lisa"
- 5. Zamknięcie śledztwa
- 6. Wolność
- Anna Lis
- 1. Całe życic dla komunizmu
- 2. W więzieniu
- Leon Gecow
- 1. Życiorys trockisty
- 2. Aresztowanie
- 3. W poszukiwaniu modus vivendi
- 4. Fieldowie i przeszłość wileńska - retrospektywa przesłuchań
- 5. W gmatwaninie fałszywych zeznań
- 6. Wilno
- 7. Gecow o grze z bezpieką
- 8. Myśli o samobójstwie
- 9. Przyjaciel z dawnych lat - Kliszko
- 10. Proces
- 11. Śmierć
- Anna Gecow
- III. Hermann Field. Studium uwięzienia
- Próba adaptacji
- W samotności (od września do grudnia 1949 r.)
- Ze Stanisławem Mierzeńskim w celi (1949-1950)
- Interwencje ambasady amerykańskiej
- Kolejne lata w Miedzeszynie
- Po śmierci Stalina
- Odwilż
- IV. Hermann Field. Droga ku wolności
- Świat już wie
- Rozmowy z Julią Brystygier
- „Jutro będzie pan wolny"
- Trudy wolności
- „Kto jest ofiarą systemu?"
- Czas ostatecznej decyzji
- Rozmowy z Noelem
- Spotkanie z Mierzeńskim
- Mierzeński na wolności (1954-1957)
- Pożegnanie z Polską (listopad 1954 r.)
- W wolnym świecie: Szwajcaria.(listopad 1954 r.)
- W poszukiwaniu Fielda (1954-1955)
- Poza normami krajów cywilizowanych (1954—1955)
- Inwigilacja w Londynie (1955-1956)
- W Stanach Zjednoczonych (1956-1957)
- Ad acta (1951 r.)
- Glosa do sprawy Fielda
- Podsumowanie
- Grupa „fieldowska" a „gomułkowszczyzna" i porażka oskarżenia
- Rozdział 3. Wspólne ogniwo. Wokół Mariana Spychalskiego i „spychalszczyzny"
- I. Retrospekcja (1942-1945)
- Specjalna służba wywiadowcza PPR i Wywiad GL
- Portret Bogusława Hrynkiewicza
- Początek współpracy Hrynkiewicza ze;Spychalskim (1943 r.)
- Gestapo, Abwehra - Hrynkiewicz, Spychalski (1943-1944)
- Hrynkiewicz współpracownikiem Delegatury Rządu (1943 r.)
- Plan przechwycenia archiwum Delegatury Rządu
- 17 lutego 1944 r.
- Denuncjowanie przeciwników politycznych
- 1. Akcja dezinformacyjna
- 2. Denuncjacja AK i wpadka drukarni GL
- Swoboda działań Spychalskiego
- Akcja denuncjacyjna - kwestie sporne
- „Zdrajcy". Epilog współpracy Spychalskiego i Hrynkiewicza (1944-1950)
- II. Marian Spychalski w kręgu podejrzanych
- Architekt i komunista
- Żołnierz i zwierzchnik wywiadu
- Gra pozorów (1948-1949)
- Upadek polityczny (1948-1949)
- „Oczyszczenie" partii i samokrytyka Spychalskiego (1949 r.)
- Konsekwencje listopadowego zwrotu (1949 r.)
- Przyczyny aresztowania Mariana Spychalskiego
- Inwigilacja Spychalskiego (1949-1950)
- III. Więzień
- Aresztowanie Mariana Spychalskiego
- Warunki więzienne i metody śledcze (1950—1956)
- „Podpowiedzi", blankiety, „świadkowie"…
- Zachowanie Mariana Spychalskiego (1950-1955)
- IV. W poszukiwaniu oskarżenia i oskarżycieli
- Dwaj bracia Spychalscy
- 1. Józef Spychalski
- 2. Marian Spychalski o relacjach z bratem
- 3. Rzekoma współpraca Mariana Spychalskiego z AK i Gestapo
- 4. „Pertraktacje" z Komendą Główną AK 478
- Zeznania gen. Jerzego Kirchmayera (1950 r.)
- Próba przejęcia sprawy Spychalskiego przez GZI WP (1950 r.)
- Proces generałów a sprawa Spychalskiego (1951 r.)
- Proces „Startu" a sprawa Spychalskiego (1951 r.)
- Zeznania gen. Józefa Kuropieski a sprawa Spychalskiego (1950-1955)
- Szef wywiadu gen. Wacław Komar oskarża Spychalskiego (grudzień 1952 r.)
- Casus Wacława Komara
- Wacław Komar, Marian Spychalski, FON a proces generalski
- Rola marsz. Michała Żymierskiego (1951 r.)
- Konfrontacja Spychalski-Żymierski (1953 r.)
- Komar, Żymierski i Spychalski werbują ppłk. Jana Gerharda
- Władysław Bieńkowski i kolejna próba inkryminacji Spychalskiego
- 1. Szkic do portretu
- 2. Bieńkowski a Spychalski
- 3. Podsumowanie
- Nowotko, Finder, Fornalska
- Denuncjacja „reakcjonistów" i kasacja drukarni przy ul. Grzybowskiej jako motywy śledztwa
- Pokłosie procesu Slanskiego. Koncepcje procesu Mariana Spychalskiego (1952 r.)
- W oczekiwaniu na proces nad Wisłą. Plotki i intuicje (1952-1953)
- Koncepcje procesu Mariana Spychalskiego (1953 r.)
- V. W roli oskarżyciela
- Marian Spychalski potępia Władysława Gomułkę (1950-1953) 564
- Postawa I sekretarza KC PZPR i ostatni projekt aktu oskarżenia (1955-1956)
- Ostatni rok więzienia - podstawy prawne (1955-1956)
- Sytuacja w Biurze Politycznym KGPZPR (1956 r.)
- Zwolnienie Spychalskiego (1956 r.)
- Po latach (1970 r.)
- Rozdział 4. Niedoszły finał. Wokół Władysława Gomułki i innych
- I. Geneza - Rok 1944
- Przeszłość Władysława Gomułki
- Spory między Moskwą a Warszawą (styczeń-lipiec 1944 r.)
- Zdrada czy szansa? Rozmowy z Centralnym Komitetem Ludowym (1943-1944)
- „Iwaniuk"
- Zarzuty „partyjno-państwowe" (1944-1948)
- Artykuł w „Trybunie Wolności"
- II. Upadek polityczny sekretarza generalnego
- Szklarska Poręba (październik 1947 r.)
- Memoriał Baranowa (kwiecień 1948 r.)
- Czerwcowy rozłam (1948 r.)
- Gomułka a kolektywizacja (1947-1948)
- Gomułka a konflikt Stalin-Tito
- Plenum lipcowe (1948 r.)
- W Kowarach (vel Krzyżatce)
- Letnie posiedzenia kierownictwa (lipiec-sierpień 1948 r.)
- Bierut jedzie do Moskwy (15-16 sierpnia 1948 r.)
- Radkiewicz: „Ekstrasprawa mobilizacyjna?"
- „Kurtyna w górę", czyli plenum sierpniowo-wrześniowe (1948 r.)
- Gomułka u Stalina (9 grudnia 1948 r.)
- Bez jednoosobowej dyktatury
- „Pogrobowiec grupy prawicowej i nacjonalistycznej". Gomułka na kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS (grudzień 1948 r.)
- Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli
- Ostatnie publiczne oskarżenie (listopad 1949 r.)
- III. Sowieci o kierownictwie PZPR
- „Zostało po staremu" (1949-1951)
- Berman i casus Anny Duracz
- 1. Berman na celowniku (1949-1950)
- 2. Anna Duracz
- 3. Niedoszły oskarżony
- IV. Władysław Gomułka. Inwigilowany i aresztowany
- Szukając oskarżenia
- Inwigilacja Gomułków (1949-1951)
- Na marginesie zagadnienia Gomułków: lrma Korczyńska
- Ślub cywilny
- „Godzina zero": aresztowanie Gomułki
- Rewizje w domu
- Czy Gomułce groziło uprowadzenie?
- Na drodze do skompilowania zarzutów
- Bieńkowski obwinia Gomułkę (1951 r.)
- ...Jugosłowiański rezonans
- Śledztwo (1951-1953/1954)
- 1. Statystyka oraz zarys tematyki i przebiegu przesłuchań
- 2. Pierwsza seria przesłuchań
- 3. Pytania o konflikt z „Witoldem"
- 4. CKL-KRN
- 5. Lechowicz, Jaroszewicz i inni
- 6. Polityka personalna w Ministerstwie Ziem Odzyskanych
- 7. Dookoła Mariana Spychalskiego
- Znajomość i współpraca
- Próba podjęcia rozmów z płk. Janem Rzepeckim
- Archiwum Oddziału II Sztabu Głównego WP
- W sprawie „błędnej polityki kadrowej" w armii
- Nieufność wobec ZSRS
- Portret więźnia
- 1. Zachowanie Gomułki: życie codzienne i warunki osadzenia
- 2. Psychika, ciało i kuchnia. Stan zdrowia i opieka nad Gomułką
- 3. Listy do władz (1951-1952)
- V. Areszty odpryskowe
- Wanda Podgórska
- „Łysowa" (Zofia Gomułka)
- 1. Przesłuchania
- 2. Zachowanie
- 3. Gomułkowa na wolności
- Grzegorz Korczyński
- 1. Początki sprawy
- 2. Areszt
- 3. Przesłuchania Korczyńskiego
- 4. Warunki osadzenia
- 5. Koniec sprawy Korczyńskiego
- 6. ...i inni
- Zenon Kliszko
- Ignacy Loga-Sowiński
- VI. Powrót „Wiesława"
- Odzyskana wolność
- U steru partii i państwa
- Niedoszły proces
- Glosa do tematu: antysemityzm Gomułki
- Na koniec
- Rozdział 5. „Fabryka spisków". Od grupy specjalnej do Departamentu X MBP
- Grupa specjalna MBP
- Międzeszyn
- Podział obowiązków w grupie specjalnej MBP
- Pawilon X/XI i XII (A)
- Zadania i przebieg śledztw
- Powołanie Komisji Biura Politycznego do spraw Bezpieczeństwa Publicznego (1949 r.)
- Weryfikacja prac grupy śledczej (komisja wewnętrzna, 1949 r.)
- Biuro Specjalne MBP
- W tle spisku partyjnego - Mietkowski i Skulbaszewski
- Warunki więzienne
- Opieka medyczna. Przypadki zgonów
- Potęga szpiegomanii
- 1. Plotki i donosy (atmosfera szpiegomanii w środowisku komunistów)
- 2. Gadatliwa generałowa Spychalska
- 3. Figurant-minister Radkiewicz
- 4. Władysław Wolski: stronnik Sowietów, przegrany puczysta, wyklęty działacz
- 5. „Wysypka okazała się syfilisem" (Władysław Bieńkowski)
- 6. Przypadek Agnieszki Koryciorz (Fejgin i Światło w opałach)
- 7. Strach wśród ochroniarzy
- 8. „Atleta", „Dziobaty" i inni. Przykłady rozpracowań agenturalnych i ewidencyjnych dotyczących odchylenia : prawicowo-nacjonalistycznego (1950-1953)
- 9. W poszukiwaniu „haków" na Władysława Dworakowskiego i... Bolesława Mołojca
- 10. Szwagier
- Departament X MBP
- „Fabryka" i jej ludzie (kadra, warunki i metody pracy)
- Nikołaszkin
- Teren
- Rzecz o odpowiedzialności władz, czyli o faktycznym kierownictwie grupy specjalnej, Biura Specjalnego i Departamentu X MBP
- Departament X a Prokuratura Generalna
- Początek przełomu: ucieczka Światły
- Rozwiązanie Departamentu X MBP
- „Na bruku"
- Polski wyjątek
- Co zostało po wrogu wewnętrznym?
- Więzień komunista
- Końcowa impresja: w rekompensacie z Rakowieckiej do Orbisu
- Rozliczenia
- 1. Proces Różańskiego (1954) oraz Duszy i innych (1955-1959)
- 2. Jak rozliczyć Bermana?
- 3. Aresztowanie Romkowskiego i Fejgina
- 4. Komisja Romana Nowaka
- 5. Proces Romkowskiego, Różańskiego i Fejgina (1957 r.)
- 6. Tama dla dalszych rozliczeń
- 7. Ułaskawienia
- Postscriptum
- Spowiedź „chirurga rewolucji"
- Zakończenie
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)