"Od potworów do znaków pustych" : ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci
"Ludowe demony w polskiej literaturze dla dzieci "
Książka poświęcona jest postaciom demonicznym w twórczości pisarzy polskich XIX-XXI wieku. Jej bohaterami są najpopularniejsze i najbardziej charakterystyczne postaci z literatury dziecięcej, takie jak Baba Jaga, smok i krasnal, chociaż nie brak informacji o strzydze, topielcu czy dziwożonie. W pracy podjęto problematykę pochodzenia wymienionych istot, pokazano ich rolę w ludowej demonologii, a następnie przedstawiono ich
różnorakie metamorfozy, zarówno w folklorze tradycyjnym, jak i w utworach dla dzieci. Zasadnicza teza monografii, zasugerowana w jej tytule, wyraźnie wskazuje kierunek opisanych przemian - od postaci przerażających, demonicznych, w których istnienie niejednokrotnie wierzono, w postaci fantastyczne, o dużym ładunku komizmu czy utylitaryzmu; od kulturowych znaków o wyraźnym wydźwięku moralistycznym po znaki semantycznie puste, pozbawione jakiejkolwiek głębi znaczeniowej służącej kształtowaniu charakteru czy choćby gustu estetycznego odbiorców. Przyczyna opisanych w rozprawie przekształceń i procesów (m.in. karnawalizacji, symplifikacji, hiperbolizacji, infantylizacji) silnie związana jest ze zmianami kulturowymi, zwłaszcza z zanikiem tradycyjnej kultury ludowej, stanowiącej główny punkt odniesienia dla charakteryzowanych w rozprawie postaci, jak i ze stopniowym zawłaszczaniem jej elementów przez twórców kultury popularnej, kierujących się pobudkami komercyjnymi. W pracy wskazano także pozytywne przykłady wykorzystania polskiego folkloru przez pisarzy, ale zdecydowanie znajdują się one w mniejszości. W finalnej części rozprawy, obok rozważań teoretycznych, zawarto próbę opisu przekształceń materiału ludowego na poziomie literatury dla młodzieży (na przykładzie fantasy), wskazując nieco odmienne tendencje w kreacji wizerunków demonów niż te widoczne w twórczości dla najmłodszych (obok symplifikacji wyraźnie widoczna skłonność do brutalizacji i erotyzacji bohaterów).
Zobacz pełny opisOdpowiedzialność: | Wioletta Wróblewska. |
Seria: | Paralele : folklor, literatura, kultura |
Hasła: | Demony Tematy i motywy Literatura polska |
Adres wydawniczy: | Toruń : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014. |
Wydanie: | Wydanie I. |
Opis fizyczny: | 275 stron : ilustracje ; 21 cm. |
Uwagi: | Bibliografia na stronach 247-266. Indeks. |
Forma gatunek: | Książki. |
Dziedzina: | Literaturoznawstwo |
Powstanie dzieła: | 2014 r. |
Skocz do: | Dodaj recenzje, komentarz |
- Wstęp
- Rozdział 1. Od demonów ludowych do demonów literackich
- 1.1. Demony ludowe
- 1.2. Demony literackie
- Rozdział 2. Baba Jaga w folklorze i w literaturze dla najmłodszych
- 2.1. Kim jest Baba Jaga?
- 2.2. Jędza w polskich opowieściach ludowych
- 2.3. Raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy - demon w folklorze dziecięcym
- 2.4. Baba Jaga w literaturze dla dzieci
- Rozdział 3. Smok w tradycji ludowej i literackiej
- 3.1. Wyobrażenia smoków i ich funkcje w kulturze ludowej
- 3.2. Smoki w ludowych bajkach magicznych
- 3.3. Smok wawelski i inne smoki w polskiej literaturze dla dzieci
- Rozdział 4. Krasnal, kraśnię, ubożę. Ludowe i literackie obrazy krasnoludków
- 4.1. Krasnale w polskiej prozie ludowej
- 4.1.1. Kraśniaki jako bohaterowie podań wierzeniowych
- 4.1.2. Krasnale w bajkach magicznych
- 4.2. Literackie obrazy krasnoludków
- Rozdział 5. Strzyga jako bohater baśni literackiej i fantasy, czyli demon na warsztacie literata
- 5.1. Strzyga w wersji ludowej
- 5.2. Obraz strzygi w baśni literackiej (Strzyga Romana Zmorskiego)
- 5.3. Strzyga jako bohater fantasy (Wiedźmin Andrzeja Sapkowskiego)
- Zakończenie
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)